Bota e Gruas Shqiptare-Merita B-McC-Reflektim per nje teme..

Avantazhet Konkurruese te Shqiperise-Competitive Advantages of Albania


Reflektim- Merita bajraktari Mccormack, Long island, New york, USA

Korrik 2006

Shqiperia eshte i VETMI VEND ish-komunist ne kete gjendje te MJERUAR..ekonomike si eshte sot..

Them i vetmi jo vetem se shifrat e thone kete, por edhe pasi kam shkelur e jetuar ne disa prej tyre, pothuaj cdo vend tjeter ish-komunist dhe asnje VEND tjeter nuk eshte ne gjendjen qe SHQIPERIA eshte..

se pari

1. Insitucionet fetare ne SHQIPERI u Zhduken..
mos harrojme aty eshte baza e cdo gjeje

Se dyti...
2.Shqiperia e izoloi veten dhe nuk i la udhe bashkepunimit ekonomik e per rrjedhoje politikisht ishte e izoluar gjithashtu..

se treti

3.Shqiperia keq-perdori burimet e saj ,ne kuptimin qe i mbi perdori ato qe kishte (duke qene e izoluar) dhe si rrjedhoje thika shkoi ne palce...te gjithe e dime "pamjen ekonomike te vendit" ne vitet 1980....kur nderkohe ushqeheshim dhe na shplahej truri me imazhin fallco..

te zgjerohem pak ketu:

Shqiperia (nga ana ekonomike flas) nuk kishte nje plan te caktuar se ku po shkonte, por ishte thjesht ne rrjedhen komuniste dhe mendimi ekonomik nuk ishte shkencor, por ishte i kufizuar, ai qe nuk "zbatonte" ligjin ekonomik socialist "'i pritej koka"

Cdo gje ishte organizuar"koke poshte" ne kuptimin e plote dhe te mirefillte te fjales.

Une kam punuar disa vite si ekonomiste dhe e kam prekur , e kam vezhguar intelektualisht se ishte nje perpjekje e kote....qe do na ksihte cuar(ne mos na coi) ne uri....(STARVATION) rrofte kush "shpiku tufezat" per nja dy vjet se po vdisnin femiete per qumesht...edhe kjo ishte kopje nuk ishte all-shqiptarce....

Cdo kod apo ligj ishte e KOPJUAR nga Lindja dhe cdo ambicje shkencore mbetej ne vend..truri SHQIPTAR ekonomik nuk u zhvillua. Edukimi deri ne fund te gjimnazit ishte mire, por me tutje universitetet tona (deget profesionale) ishin nje fiasko..se nuk mesonim ate qe duhej...por studionim psh."Ekonomia dhe politika" e Leninit...nderkohe qe ato shkrime ishin thjesht nje reference ne boten perendimore per te bere krahasime..pra nje shekull mbrapa ne mos me shume...po studionim historine e mendimit dhe konkluzioni ""Kapitalizmi eshte pjelle e nje shoqerie dekadente qe KA NE BAZE PRONEN PRIVATE.... ..ne momentin qe njeriu tha "Kjo ehste e imja LINDI PRONA PRIVATE.....TA LUFTOJME KAPITALIZMIN ME TE GJITHA FORCAT...dhe keshtu the "self-stupid--spining wheel went nowhere."...



Pas 1991, me renien e komunizmit(qe spo e analizoj ketu pse ra) , cdo gje ndryshoi...
NDRYSHOI EDHE PER SHQIPERINE......qe ishte "the most severely damaged by it."....


Por ne Shqiperi nuk kishte kurrefare baze kapitaliste apo njohuri apo eksperience. Shqiperia ishte "to begin from scratch" ...kur them nga fillimi, e kam megjithemend NGA FILLIMI!!!! Shqiperia nuk ka pasur kurrefare baze ekonomike per kapitalizem.Infrastruktura ishte tjeter gje..detyrat e shtetit per infrastrukture ishin kryer(rruget, elektrifikimi, kanalizimet) por keto Evropa dhe BOTA i kishte bere qe ne kohen e "baba Qemos..."(pardon my dialectic jargon).Pra jo tja veshim si merite qeverise komuniste, por si nje arritje te vonuar..cilado qeveri te kishte qene ne psuhtet kjo do kishte qene immediate pas pavaresise...


Shqiperia jon e dashur...ka 15 vjet qe mundohet te ngrihet me kembe, te shohe ku eshte dhe te marre nje drejtim dhe vetem perpelitet..
...

Fazat qe ka kaluar jane tipike per nje vend te izoluar dhe completely ruined...

Shqiperine nuk e krahasoj dot as me Lesothon (vend ku kam punuar) pasi dhe aty "herd boys" kishin nga nje tufe me bageti dhe ishin me te edukuar ekonomikisht....ishin "engaged in small business" ndersa im gjysh bujk i bir i bujkut, dhe rrjedhimisht im ate- pavaresisht se kishte nje profesion "other-then field digger' nuk di te beje small business plan se i lane vetem 200 m toke gjate kohes kur ai duhet te trashegonte ferme dhe farming......
pra kush mudn te lexoje midis fjalesh e kupton c'dua te them..

per te vazhduar me tej....
Ne Shqiperi mungojne bashkarisht.. teoria, praktika, eksperienca dhe LIDHJA ME VENDE TE TJERA.Shqiperia nuk KA MIQ te vertete.Kete lidhje e bejne DIPLOMATET..qe mesa kam vene re, jane ende nen influencen e kohes "mos ju kujtofte emri."

back on the issue:

Shqiperia sot duhet te gjeje veten ku eshte:?
Ku kerkon te shkoje?
Pse kerkon te shkoje aty?
Si do shkoje aty?
Kur do shkoje Aty?
dhe
Kush do e coje aty?

Krye ekonomistet shqiptare duhet te bejne nje plan per Shqiperine..(e mbani mend Kenedin si tha ...by the end of the decade we'go to the moon...andto the moon they went...)e ne kete plan natyrisht duhet te vleresohen COMPETITIVE ADVANTAGES...... qe besoj se meqe nje sasi e madhe e relievit shqiptr eshte toke bujqesore, cte keqe ka te prodhohen PERIME dhe te eksportohen..

Mbaj mend vjet ne nje konsulte zyrtare me nje funksionar te larte te nje kompanie, emrin s'po e permend, ..une u pyeta:
A mendon se Shqiperia mund te jete "pearl of the Ballkan and maybe europe for organic food"

E pertypa idene dhe i thashe: mendoj se eshte e beshme..dhe nderkohe sugjerova se do duheshin te vendoseshin institucionet e standardizimit..Europa nuk mund te bleje nje ushqim me cmim aq te larte sa vlersohet sot ushqimi organik, qe nuk eshte plotesisht e verifikueshme per cka shitet.
.
Keshtu vijme tek pika e meparshme..A ka besim bota tek shqiptari. A ka besim shqiptari prodhues tek vetja..a i besohet nje shqiptari qe thote e kam rritur organikisht dhe e ka mbytyr me nitrat amoni bimen...??

Dalim ne krye tek institucionet fetare..nje njeri qe nuk genjen, nuk genjen se ka besen tek Zoti dhe cdo gje ben per hir te tij dhe keshtu vjen ndergjegjesimi i gjithkujt..

Pra nuk ka rendesi te flitet se duhen domate apo traktore(ironine e kemi shume te persosur ne shqiptaret e pafe...nje dissfavored competitive advantage...typical for counting us down-stream...)) ...por duhet te punohet se si te levizet si NJE E TERE e gjithe EKONOMIA duke i meshuar aneve me konkurruese(kemi plot ane qe jane aty presin per tu zhvilluar, turizmi, bujqesia, alpinizmi,ski, etj)
dhe Shqiperia ka avantazhin qe eshte e vogel gjeografikisht.Pse te mos shihet si nje korpporate ne pergjithesi dhe ti behet nje typical "SWOT analisys".
natyrisht :-) the Cash Cow-s do jene prodhimet bujqesore. I assure you there...:-)).

Nuk e shkrova kete mesazh per te pritur replika ironike, por per te kuptuar (edhe vete) thelbin e problemeve dhe nese kam ndihmuar dike , I'll sure feel good about it..

peace and love to all:)


Merita Bajraktari-McCormack, BSc.,MBA

e-mails: jmrome94@aol.com or albanianw@yahoo.comwww.albanianliterature.org