FUNERALI
( Tregim i jetuar)
Ajo filloi te dridhej. Me duhej ta ndroja, para se te niseshim.
Fillova t’i hekuros me rradhe ato qe mbante ne mish. Fanellen prej leshi, kemishen fanellate dhe te tjerat.Duke i hekurosur ndoshta do ta ndihmoja te ngrohej sado pak .Por ishte e kote edhe pasi u vesh mire e mire ajo dridhej si nje purteke.
-Te shkojme-tha n.q.s. atje qajne, te qaj bashke me ta.
Pas pak ra zilja e telefonit. Per pese minuta me lajmeruan te isha gati me te, te dilnim para hyrjes se pallatit, ku do te vinte mikrobuzi per te na mare.Te tjeret kishin shkuar dy dite me pare. Ndersa une edhe ajo ishim te fundit, duke menduar se gjendja do te ndryshonte per mire, por ja s’ishte e thene.Zbritem shkallet, ajo mbahej tek une dhe ja ndjeja doren qe vazhdonte te dridhej, gjithe trupi i saj kish ethe, sikur ishte ne korent. Vete s’kisha fjetur tere naten, nga meraku si do te shkoja me te, por cfare s’e ze njeriun dhe s’e heq.Mikrobuzi s’vonoi te vinte, na ndaloi para kembeve.Shoferi na ndihmoi te futnim ne bagazh cantat, pastaj ndihmoi time vjehrre te ulej ne sediljen e pare. Une u ula pas saj.
Ajo kerkoi uje, ne te dale te rruges se Elbasanit as dy munuta s’kishim qe kishim lene shtepine, piu dy gllenqka pastaj ra ne qetesi, nuk fliste, dukej se nuk merrte fryme. Une e shikoja, me dhimbsej, ne kete moshe te marre kete plumb, ishte shume e rrende, por e bindur, ajo do t’a perballoje i thashe vehtes, une e njihja sa e forte ishte.
Gjithe rruges pothuaj asnjera nga ne nuk nxorri ze. Shoferi ndonjehere bente ndonje pyetje dhe pastaj na linte ne hallin tone.
Kur u afruam ne rrugicen qe te shpinte tek shtepia e dhendrit te saj, nje doktor stomatollog i njohur ne ate qytet jugor, ajo dalloi e para dy gra te veshura me te zeza qe ishin drejtuar per ne shtepine e se bijes, atje ku po vinim edhe ne. Me gjysem zeri me peshperiti.
-Ato po shkojne atje, bera mire qe erdha, une mendova se ishte vrare pak, sic vriten femijet, por qenka ndryshe...
Makina ndaloi. Une e ndihmova nga njera ane te zbriste, nga ana tjeter shoferi i dha doren te mbahej.
-Kurajo nene – i peshperiti shoferi duke e perqafuar.
-Kurajo, m’u drejtua mua qe kisha zene duart me dy cantat dhe s'mund ti jepja doren.
Hyme brenda ne ate shtepi ku te dyja dhomat ne katin e dyte si dhe salloni ishin mbushur plot me te njohur e te panjohur per ne qe vinim nga larg .
Djaloshi 11 vjecar i shtrire ne arkivolin ne mes te dhomes me nje pallto kafe te gjate qe e mbeshtillte te terin, dukej si nje burre i rritur.Nuk kishim shume kohe pa u pare.Po ja nje hije e rrende burri dukej ne fytyren e tij, gje qe na bente sikur s’ishim pare prej kohesh dhe s’e kishim vene re me pare qe ishte rritur kaq shpejt.
Ajo u perkul e para, lemoi floket e verdhe dhe e puthi ne balle, pas saj une bera te njejtin veprim.Dikush thiri:
-Te erdhi gjyshja Eno, ngrihu, te erdhi teta, rend ti japesh dardha.
Ishte gjyshja nga i jati qe e kish rritur.Ajo qante dhe vajtonte me ze, duke bere te kullonin gjith sa ishin perreth.
Mua mu mblodh nje lemsh ne gryke, nuk qaja dot Shikoja here gjyshen e Enos qe ishte ne krah tim, here te jemen e Enos qe vec flokeve te verdhe te cilat ja kish mare i biri, nxinte e tera. Sime vjehrre filluan t’i binin lotet rreke, nuk nxirte ze, vetem lotonte.Une fillova te ngasherej, nuk po duroja dot.Ne vend te atij djali te shtrire qe as na shihte, as na degjonte, as na fliste ,une shihja nje tjeter, Enon qe vraponte ne ato rrugica me kalldrem, Enon qe ngjitej ne koder bashke me qenin e shtepise, Enon qe mbushte bluzen me dardha per te gostitur miqte e shtepise, Enon qe mbante ne duart tulipanet e fresket te kopshtit dhe ua shpinte mesueseve ne shkolle ose neve per te uruar mireseardhjen sa here vinim me pushime atje tek shtepia e tij rreze kodres.. Gezohej shume kur vinim.. Ai qe i jepte jete e gjalleri gjithe lagjes, tani rri palevizur dhe i perket nje bote tjeter.
Nje grua me beri te shkundem nga perfytyrimet e mija me zerin e saj, prishi qetesine qe ndehej ne ate dhome grash.
-Dysheku i palestres me dite rinte shtruar atje ne ate vend , kush e hoqi gjysem ore para, per tu bere hataja?
- Po te mos e kishin hequr, do kish shpetuar djali- ja priti nje tjeter
-Canta, canta e librave, ajo i humbi ekuilibrin
- Po ta kishte vendosur pak me mire, per te patur balance, ndoshta s’do kish rene- tha nje tjeter.
-Ishte kati i trete, a i katert, nuk shpetonte dot.
- Apo c’i duhej ajo loder te reshqiste ne parmaket e shkalleve, moj aman-tha nje qe ishte perballe meje.
-E gjeten pa fryme.
-I ziu Eno, sa i bukur ishte bere, per te ikur, apo i shkathet, apo i dashur, shpertheu ne te qara nje kusherira e te jatit, ndersa komshia qe kishin shtepite ngjitur tha:
- U rriten bashke me tim bir, im bir e kerkon, ku ri dot ai pa te, ata s’kish minute e ore te mos ishin bashke, si binjake, ku ishte Eno, ishte edhe Gjergji, nuk ndaheshin, nuk di si do beje tani ai pa te…
-I jati i qepi nofullen, si i bene duart - foli nje grua e moshuar qe rinte ne nje karige pas meje.
-Ku duket se eshte i qepur ne nofull, ai duket me i bukur se me pare.-ja priti nje tjeter.
Te gjitha grate ne dhome thoshin nga nje fjale dhe benin qe dhoma te zjente nje cast, pastaj binte ne qetesi, sikur skish te gjalle me aty e prape prishej nga te qarat dhe ngasherimet.Vetem ne dhomen e burrave sikur te mos kish njeri shihej vec tymi i duhanit qe notonte si re mbi kokat e tyre. Doktori, i jati i djalit, qante dhe nganjehere leshonte nje ze te mbytur, ndersa vellai i madh i Enos qe sa i kish kaluar te pesembedhjetat kishte zene vend mes burrave dhe perpiqej te mbante vehten.
Ime vjehrre ja kish ngulur syte asaj fytyre qe ish ne paqe, dukej se fliste me te, por pa ze. Une e pyeta ne donte pak uje ose te hante ndonje gje sepse kish bere gjith ate rruge.
-Tani qaj dhe per Vanin- me tha pa i vene veshin fjaleve te mija.
Kaq ishte ne moshen e Enos, njembedhjete vjec djale. Erdhi mori buke dhe rethin, ashtu luanin ne ate kohe, me reth, doli ne rruge fluturoi dhe makina qe vinte me shpejtesi e hodhi matane I demtoi kembet. Per nje jave u be gangrene, nuk kishim ilace atehere ishte kohe lufte, iku si nga plumbi.Nuk ka me keq te te ike femija i vogel, me iku dhe cupa e madhe pesedhjeteepese vjece, po plaga qe me ka lene Vani njembedhjetvjec eshte e hapur, sot po me dhemb njesoj si 40 vjet te shkuara. Oh c’me vjen per time bije, piu kete kupe helmi njesoj si une, s’ka me keq, nuk e ngushelloj dot, po s’kemi gje ne dore, nuk e dime pse na ndodhin keto, nuk e mesojme dot Zotin.
Une e shtrengova fort si per t’i dhene kurajo, por vete isha leshuar me keq se ajo. Tani lotet e saj binin rreke, nuk ja mbante me shamia.
Grate vazhdonin te pyesnin, te fajesonin drejtorin e shkolles apo mesueset per mos zbatimin e rregullave ne shkolle.
Nje grua m’u afrua, nuk e njihja, ishte nje komshie qe jetonte ne krye te rruges, e plakur e kerrusur, e dobet.
-E gjora ajo, e kish fjalen per time vjehrre.Kur i shtypen djalin u be buje se ajo e fali shoferin, nuk e la ta burgosin.U tha atyre ne Polici, ai nuk desh ta shtype tim bir, mos e gjykoni, Perendia le ta gjykoje dhe ata e liruan.
Njerezit e shkuan neper goje, tani nuk qan me ze, eshte me Zotin dhe di ta mbaje vehten, gjen ngushellim ne Ai, i pacim uraten, eshte grua e larte.
-Na urdhero nga shtepia kur te vish here tjeter per te mire, tha gruaja qe i ndriste nje dhemb i veshur me flori.
-Tu riten femijet, ai i vogli si eshte nga goja, epo dy ore na mbajti duke treguar historine e ujkut ne pyll, kur erdhi vjet me pushime.Uua c’bente me Enon.Kurse ajo e madhja shume e tapinosur,u fliste te dyve kur benin ndonje gje qe s’e pelqente gjyshe Margarita.
- Epo mos plas, e pashe Enon para dy ditesh, kish hipur mbi catine e deres se oborrit, nuk durova dhe i thashe, do te te vrase jote gjyshe po te pa aty, zbrit qe andej se s’te shikoj dot, ecte si nje pelivan, nuk kish frike ai femije nga asgje, ishte trim, ne mes te nates mund te ngjitej te kodra e Shen Dellise, tere femijet e tjere e mbanin per komandant.
- Apo s’ishte i bukur, eh Eno per koken e tij nuk ben me e jema.Eshte i madhi t’i rroje, goxha djale, i edukuar, po jo, njehere e beri e jema Enon.
Ndersa ajo hesht perpara nipit qe i dogji shpirtin dhe i hapi plaget e vjetra, derdh lote, por s’ka britma, thote shpesh, nuk kemi gje ne dore, nje ze u degjua nga jashte qe na beri te levizim dhe te hedhim syte nga dera..
-Erdhen.
Nderkohe ne oborr kishin hyre ata te sherbimit funeral.Kjo u duk se burrat e prishen qetesine te paret dhe filluan njeri pas tjetrit duke dale jashte.Pastaj erdhen kater te cilet mbanin kapakun e arkivolit dhe hyne ne dhomen e grave, ku priste djaloshi qe dukej se flinte, per tu ngritur.
Mbyllja e kapakut ishte e veshtire, te gjithe filluan te qanin dhe me pas me nje nxitim dolen sakaq jashte ne rruge.Gjithe rruga ku kish hedhur hapat e para dhe kish vrapuar Eno ishte mbushur me njerez dhe makina .Kortezhi u drejtua ne rrugen qe te shpinte ne bulevardin kryesor dhe prej andej u ngjit ne rrugen e spitalit qe te shpinte ne varrezat jashte qytetit..Kur mbritem atje ishte qetesi varri. Ndihej era e dheut, dy varremihes prisnin me lopatat ne duar.Mbas ceremonies te zakonshme nje burre i thyer ne moshe peshperiti:
-Eno iku nga lodra, lodra e bente te lumtur.
Perqark ende te tjeret gjykonin , duke mos gjetur fundin, si ndodhi, pse ndodhi, kush e ka fajin, kush duhet denuar, pse s’duhen denuar.
No comments:
Post a Comment