Monday, September 25, 2006

Bota e Gruas Shqiptare - NEZAFETE JAKUPI - POEZI

Nezafete Jakupi, Kosove

Kthehuni

Kthehu dallendyshe

Se koha u ngrohe

Eja

Mos e shko jeten Kot se Koti

Se dheu i huaj

Eshte ngrice e ftohte

Kte Dhe.

Dhurate na e lan te paret,

Kte dhurat qe ua Dhuroi Zoti

Shtator, 2006

Bota e Gruas Shqiptare - FLORA AMETI SHALA -POEZI

Flora Ameti Shala, Poezi

Një pikë lot në shkretëtirë

Copëzat e thyera me vite
i ofrova në vend të vet
u mundova me fjal të buta
të ruaj ndjenjat e mia
për hir të të gjithave...
s,munda të them lamtumirën
te unë cdo gjë u shua...
Një pik loti në shkretëtirën
e thatë se mbush dot,
nuk njomë asgjë..
pyetje as përgjigjje ska më
Rrugët e mbyllura do ti lë qel
cdo copë i qepa me pe
njollat s,munda ti zhduki
do mbetën përjetë.....


2006 09 16

Wednesday, September 20, 2006

Bota e Gruas Shqiptare- ALBANA MELYSHI LIFSCHIN -Tregim

Nusja e vdekur

Me se fundi, nje jave pas kthimit nga Shqiperia, ulem me mendimin per te shkruar diçka nga udhetimi ime atje. Perpara kam dhurata te ndryshme, libra te dhene nga kolege, gazetare e shkrimtare, profesore, skulptura te vogla (Mozart), stilolapse me ngjyrat e flamurit, bustin e Deas (pse i jane larguar origjinalit keshtu, kush e shemtoi Dean?), revista, gazeta , kartolina qe bleva para se te largohesha nga plazhi i Golemit, Tirana, Saranda,etj.
Dora me ze nje zarf te verdhe te mbyllur mbi te cilin kam shkruar : Mos prek! E di se ç’eshte brenda. Jane shenimet qe mbajta nga rrefimet e nenes sime. Ne ate ngarkese marramendese qe pata gjate gushtit vetem pak dite munda te kaloj teresisht me nenen time. Ndenjem ne oborr, jashte shtepise duke shijuar freskun e pasditeve. I kerkova te me fliste per te kaluaren e familjes.
-Hajde me mua, se do te tregoj diçka, tha ajo dhe me mori ne dhomen e saj. Ne mur kishte varur nje pikture te re. Nena ime ende pikturon. E nisi per here te pare pikturen kur sapo kishte dale ne pension, qe do te thote 20 vjet perpara. Na çuditi te gjitheve me kete talent te fshehur te sajin. Madje u shkrua edhe nje artikull per te. Pejzazhi ishte ajo çka preferonte me shume. Ja tani shoh mbi mur kete tablo te re. Male ne sfond, dy kodra te lemuara, me afer pyje. Ne qender nje shtepi dy kateshe, tip kulle me nje oborr te madh rethuar me gardh. Nen hijen e nje peme ne oborr nje stol i gjate per te pushuar.. Prane gardhit nje monopat i ngushte.
-Kjo eshte shtepia ku ka banuar gjyshi e gjyshja, tha ajo… e prej ketu nena ime zuri te shpëshshtillte kujtimet .


Nusja e vdekur

Historia me e dhimshme e familjes qe u perjetsua edhe ne kenge eshte ajo e marteses se motres se gjyshes tende, Dielles. Une ate kohe s’isha lindur ende, por kete histori e kam degjuar nga nena. Diella ishte e zene qe ne djep. Thone qe ajo nje foshnje e bukur qe nuk dinte te qante, veç guiste.
Ai qe nje burre shtatlarte, i pashem. Vinte nga tre fshatra larg, matane kroit te mire.. I qe afruar djepit te foshnjes.

-Si e ka emrin?

-Diell, i kishin thene.

- Diellen po e ze per tim nip, qe pergjigjur duke i lene nje monedhe floriri foshnjes mbi balle
Vitet kaluan. Diella u rrit e bukur e me nje shtat te drejte, si selvi. Shamia e zeze e lidhur ne gushe i zbulonte nje fytyre bore te bardhe. “ Diellen, edhe me thes ta veshesh duket e bukur yll” thoshin kunatat e saj neper shtepi. Nje dite pranvere, kur vajza kish mbushur 17 vjeç, erdhen nga shtepia e dhenderit per te prere diten e dasmes. U vendos per te dielen e dyte te shtatorit. Me afrimin e dasmes Diella kishte filluar te mos ndihesh mire. Kishte ethe. Pse ? Ndoshta kishte marre te ftohte? Ndoshta. Ndoshta mendonte per martesen e saj me nje te panjohur? Ndoshta. Ato kohe familja i kushtonte me shume kujdes shtepise prej nga merrte nuse se sa asaj ku jepte bijen e vet. Diella mezi mbahesh ne kembe. Familja u tremb e i çoi fjale familjes se dhendrit nese qe e mundur te shtyhej dita e dasmes per shkak se nusja kishte rene ne shtrat e semure. . Pergjigja erdhi JO. Semure apo shendoshe, dita e dasmes qe prere! Ishin zakone qe nuk mposhteshin, bijo. S’mbeti ilaç popullor qe njihej pa u perdorur per te sheruar Diellen. Nuk behej derman, vajza keqesohej dita dites. Po tretej si qiriu e lengonte. Keshtu e gjeti ate dita e dasmes.Te dymbedhjete krushqit hyjne ne oborr me te shtena pushkesh siç qe zakoni.
Diellen e semure e ngriten nga shtrati, e veshen dhe e hypen ne kale. Ne koke i vune duvakun e kuq. Pas kalit te nuses, sic qe zakoni, vinte kali i nenes se saj. Karvani i krushqve kaloi shtigje e kodra e së fundi iu afrua nje perroi. Diella renkonte.. Nenes i therte zemra. Ishte renkimi i së bijës- nuse te semure rende.
Perroi ndante mes per mes rrugen dhe ishte distance e barabarte midis rruges qe ishte bere nga shtepia e nuses me ate qe do behej per tek shtepia e dhenderit. Hareja e krushqve qe shtuar. Lengimi e kish thyer nusen ne dysh mbi kalë. Nena e saj dikur degjoi zerin e shuar te se bijes tek thosh:
"Më ngadale o krushku i parë
se po me vjen shpirti me m’dalë.."
Nena e nuses thiri : Ndalini krushq ato pushke!
Krushku i pare mbajti kalin.
-Ç’ka ka nusja ?
Nusja kishte rene mbi kale e vdekur.
Krushqit kthyen kuajt. Heshtja e vdekjes i mpiu per nje cope here. Pastaj ata hyne ne pyll e prene drunj me te cilet ndertuan nje vig.(barrele) Ne te vune nusen e vdekur.
Filloi pleqësimi:: A duhej varrosur nusja nga familja e dhenderit apo duhej kthyer mbrapsh e varrosur nga familja e saj ?
- Ne kemi thane qe gjalle a vdekur nusja kete dite do te jete e jona, foli krushku i pare.

Kanuni duhej te mbetej i pa cenuar.
-U qofte per hajer nusja! tha nena zemerplasur.
Dhe vargu i dasmoreve me nusen e vdekur ne vig mori drejt shtepise se dhendrit.
Thone qe dhenderi kur e pa Diellen te vdekur kish thene: I mjeri une, sa e bukur paske qene oj Diell!
Albana Lifschin 7 shtator, 2006 © (vazhdon)

Bota e Gruas Shqiptare-Rrefim -Rozi Theohari

FALEMESHENDET NGA SHQIPERIA

Nga ROZI THEOHARI—Boston

Ne nje dite te fresket gushti, nga ato qe ne Nju-Ingland i quajne “dite pranvere”, udhetova per ne Manchester-by-the-sea, Mass., nje qytet i vogel, i fshehur diku, perbri oqeanit. Makinen e ngiste mikja ime shqiptare Luljeta, duke gjarperuar me veturen e saj ngadale e me kujdes neper rruginat zigzage qe lidhin vilat e familjeve te pasura.
Mes gjelberimit dukeshin keshtjella te vjetra hijerenda apo edhe shtepi te reja , te stermedha, prapa mureve rrethuese me kangjella te zeza, te thurura e te perdredhura aq bukur, me nje simetri te persosur. Luljeta me tregonte se brenda disa prej atyre keshtjellave e vilave punojne gra shqiptare si “bebisiter”, pastruese ose kujdestare. Amerikanet e pasur pelqejne te punesojne gra emigrante shqiptare per urtesine, ndershmerine, edukaten e zemerdhembshurine e tyre…Pastaj makina iu drejtua rruges kryesore te qytetit dhe pas pak ndalem para nje vile te madhe dykateshe, te bardhe, te paster, me lule e shkurre dekorative para e prapa saj. Ne krye te shkalleve na priti Muslim Mustafa dhe zonja e tij Sharmin. Ndersa une vazhdoja akoma te adhuroja e te prekja lulet, Luljeta, e cila eshte nuse ne farefisin Mustafa, me prezantoi me te zotin e te zonjen e shtepise. Pasi u pershendetem, Musliu na ftoi te hynim brenda e, duke qeshur, tha: “E shihni? Prandaj nuk dua t’i ve gardhin oborrit dhe bahces… Eshte i mireseardhur e i mirepritur cilido qe troket ne deren time…”
Domethenien e ketyre fjaleve do ta kuptoja disa caste me vone nga biseda qe zhvilluam me Musliun dhe zonjen e tij ne dhomen e madhe te pritjes se miqve. Per jeten e z.Muslim kisha degjuar nga shqiptaro-amerikanet qe e njihnin, e donin dhe e respektonin. Para meje, ulur ne kolltukun e tij qendronte nje mesoburre veshur me nje triko te holle gri, ngjyra e se ciles shkonte ne harmoni me floket e thinjur qe i rrinin si kurore sublime mbi ballin e madh. Disa rrudha te mbledhura midis vetullave dhe ne cepat e syve geshtenje i jepnin fytyres se tij nje pamje melankolike me nje buzeqeshje te pervuajtur.
Mbi te gjitha, te terhiqte vemendjen shkelqimi i syve te tij te gjalle e te levizshem dhe pellembet e zmadhuara te duarve, shenje e nje pune te vazhdueshme fizike, te lodhshme e kapitese qe e kishte shoqeruar golemasin apo fierakun gjate gjithe jetes. Ai kopsiti gishterinjte e trashe te duarve mbi kraharor dhe filloi i pari biseden. Ndersa tregonte, ne thellesi te bebes se syrit i digjej nje kandil i vogel, ndaj nuk e nderpreva gjate rrefimit…, me dukej se do ta shuaja driten e atij kandili.
“Ika nga atdheu ne moshen 23-vjecare…”,- filloi rrefimin ai me nje ze pak te ngjirur, te larget e si te harruar.“Me 1947, ne moshen 15 vjec me thirren ushtar. Me thirri rekrutimi i Kucit ne zyrat e Fierit. Tre vjet pa e pare familjen. Kur mbarova ushtrine e u ktheva ne shtepi, nuk me njohen, isha rritur e burreruar. Ndersa po perpiqesha te gjeja ndonje pune , ne vitin 1950 me thirren perseri te beja ushterine. As qe degjonin se une e kisha kryer nje here. Gjyshja ime labe qante nga deshperimi. Ne ushtri punoja ne infermieri, pa dokumente. Kur mbarova se dyti ushterine, gjeta pune si infermier ne Roskovec. Por hija e tim eti me ndiqte nga pas. Sapo e moren vesh bir i kujt isha me hoqen nga puna e me transferuan ne Patos ku punoja si normist. Me hoqen edhe qe andej sa moren vesh per biografine e keqe. Me 1952 u regjistrova ne shkollen e infermiereve ne Vlore. E kisha me deshire kete profesion dhe thurja endrra qe ne te ardhmen te studioja per doktor. Ne klase isha me i miri ne rezultate dhe ne disipline.
Drejtoresha e shkolles me caktoi kryetar te klases.. Mbas nje muaji nga fillimi i shkolles, erdhi dita qe do te niseshim per ne spitalin e zones ku do te fillonim praktiken. E vura klasen ne rresht ne oborrin e shkolles e prisnim castin e nisjes. Ishim te gjithe te emocionuar nga kjo dite e pare. Ate minute u fut ne oborrin e shkolles inspektori i Ministrise se Shendetesise. “Kryetari i klases qenke ti? Nga te kemi more djale? Nga Fieri? Nga Golemi? Nga cila familje? I biri i Merqes Mustafarajt?” Duke zene ne goje emrin e babait te pushkatuar, kisha bere vetepushkatimin. U afrua drejtoresha:“Muslim, hajde pak ne zyre.” Ajo nuk i mbante dot lotet. Po i largohej nxenesi me i mire i shkolles. Une ula koken e shtrengova grushtet.
“Muslim, nuk te mbaj dot!” - shkrehej ne vaj mesuesja. E dija, e kuptoja. Isha mesuar me keto lloj perjashtimesh. Isha i qete. Me pare pushohesha nga puna. Sot nga shkolla. Kam punuar rende ne ushtri qysh femije 15 vjec. Isha ushtar, 16-vjecar, e bashke me shoket cdo te diel duhej te vinim te lanim rrobat tona ne nje perrua afer repartit. Une laja nderresat e qaja. Shoket me pyesnin “Pse qan?” S’mund t’u tregoja atyre se dikur, aty prane, me kishin pushkatuar babane e xhaxhane, si udheheqes te “Ballit Kombetar”…Ne ushtri kohen me te madhe e kaloja duke punuar. Isha femije, por kam hapur llogore tok me te rriturit.
Isha ne vijen e pare te kufirit, por nuk arratisesha. Enderroja te studioja, qe te mund te ndihmoja nenen, gjyshen, familjen…Kur me perjashtuan nga shkolla e infermiereve, lexova ne gazeten “Zeri i popullit” se ne Vlore hapej nje kurs per automekanike. Vajta ne parkun automobilistik te Tiranes, dorezova dokumentet e ushtrise, qe te me jepnin te drejten per t’u regjistruar ne shkolle.. I hipa makines e shkova ne Vlore, ne skele. Shkova ne shkollen e infermierise te merrja dokumentet. Aty takova shoket, mesuesit, takova edhe nje djale te ri, i cili zuri vendin tim ne klase. “Nga je?,”- e pyeta. ”Jam demokrat grek”. Me vrau ne shpirt. Hoqen nga shkolla nje shqiptar e vune nje te huaj. Kujtova ate cast nenen, motrat…, prisnin diplomen…Mbarova kursin per mekanik, per nente muaj. Mjeshtri qe na jepte zanatin, ishte nga Himara. Me donte mjaft, se isha i vemendshem e mesoja shume. Kur mbarova kursin, iu luta :”Dergome ne Tirane.” Ai e firmosi dokumentin.
Doja te punoja sa me larg qytetit te lindjes, qe te humbja gjurmet. Punova tre vjet e gjysme ne oficinen e parkut automobilistik te Tiranes. Mbiemrin e familjes e kisha shkurtuar prej kohesh ne “Mustafa”, per t’i shpetuar persekutimit politik… Ne vitin 1953 ne te gjithe vendin u hapen kurset e SHNUM-it (Shoqeria per Ndihme Ushtrise dhe Mbrojtje), kurse paraushtarake ne ndihme te ushtrise. Gjeja e pare ne kete kurs, mesoje motorcikleten. U regjistrova ne kete kurs dhe s’kishte gezim me te madh kur fillova te ecja rrugeve me motorciklete. Kisha deshire te blija nje ore dore. I kisha mbledhur parate cikepascike. Disa nete rresht e gdhiva ne radhe te gjata ne Mapon e Tiranes, por, kur vinte mengjesi e hapej dyqani oret sh*teshin shpejt e kur afrohej radha ime, mbetesha pa gje. Dy dimra me vone, me nje pjese te ketyre parave te kursyera bleva nje pallto oficeri ne pazarin e vjeter te Tiranes. Me pallto oficeri dhe hipur ne motor tani u ngjaja punonjesve te Sigurimit, sepse ate kohe vetem ata perdornin motore. Me pallton e oficerit e me motorin fluturova ne Fier tek nena e gjyshja per te festuar Vitin e Ri. “Pa dale, more, c’eshte ky qe na krekoset keshtu me motor?” Biografia ime e beri punen edhe kesaj radhe. U ktheva ne Tirane. Aty ne oficine se si me shikonin! Me nuhatje e ndjeva se do te me largonin nga puna. Vetem se kesaj radhe nuk prita te me njoftonin ata. E dorezova motorin ne SHNUM. Edhe sot e kujtoj ate veshtrim te heshtur keqardhjeje dhe pranimi qe me hodhi miku im, i cili mori ne dorezim motorcikleten. Nuk lashe borxh pa lare. Ishte fillim shkurti i 1955-s. Ndieja ftohte ne shpirt e akullime ne trup. Palltoja e oficerit me shtonte me shume dritherimat. I mblodha ato pak placka qe kisha ne nje valixhe druri dhe ia cova ne shtepi nje tetoje qe banonte ne Tirane. I thashe se do te vija t’i merrja me vone, kur te gjeja nje pune te re. Por nuk u perpoqa te gjeja vend te ri pune. Takova kusheririn tim ne Tirane e i thashe i vendosur: “Une do te arratisem, vjen me mua?” Ai sa s’luajti mendsh nga ky vendimi im i papritur.
Mendja me shkoi fluturimthi tek familja ne Fier. Ishim kater vellezer e dy motra. Kishim toka afer Fierit, ku ata punonin. Gjithnje me rrezik, sepse ishte koha e diversanteve. Sidoqofte, s’kishin ku t’i shpinin me tutje. Vellai i madh punonte si brigadier ne shpim, ne puset e Patosit. Triskat ia kishin hequr me kohe familjes sone. Ne dimer s’kishim me se te ushqeheshim e prisnim me padurim sa te vinte pranvera te mbillnim bathet, sepse ato piqeshin te parat. Duke ngrene vazhdimisht bathe, njerezit e familjes sime sa nuk vdiqen nga intoksikimi. Te gjitha keto me shkuan vetetimthi ne mend, ndersa im kusheri nuk e kishte marre veten akoma. “Vjen apo jo?” Kembengula une. “Vij, tha ai, por, i ke menduar mire te gjitha?” “Te gjitha”,- iu pergjigja dhe, pa humbur kohe, shkova te takoja drejtorin e agjencise se transportit ne Tirane. E njihja mire se na lidhte oficina e riparimeve te automjeteve. Kisha ne xhep 2500 leke e falenderova Zotin qe nuk me la ta blija ate te flamosur oren e dores. “Dua nje taksi-skode per ne Vlore, -i thashe drejtorit, kam nenen te semure.” Pagova 1788 leke per taksine. Fjeta ne shtepine e tezes, ku kisha lene valixhen, por e fjetur i thencin. Deri ne oren tre te mengjesit syri im filxhan. Ne oren 6 u nisa. Nxora duhanin. Ishte nje mengjes i ftohte i 28 shkurtit. Pa gjume. Ne agjenci takova kusheririn. Edhe ia pa gjume. Morem taksine dhe ne Vlore mberritem pa ardhur akoma autobusi nga Gjirokastra. Ishte nje ogur i mire. Na dha shpresa. Kur hipem ne autobus, u be nje gurgule. Njerez, ne kembe para deres se autobusit, shtyheshin kush te hynte me pare. Ne te dy, megjithese pa bileta te prera me pare, na hipi shoferi, sepse ishte rregull qe punonjesit e oficinave kishin perparesi ne udhetimin me makina. Mberritem ne Gjirokaster. Pa buke e te kallkanosur. Te Sheshi i Cercizit hyme ne nje restorant. Pa u ulur mire ne tavoline, kamerieri na tha se s’kishte asgje per te ngrene. Ne kembengulem. Ishim te uritur. “Kemi nje pastico te ndenjur, prej ditesh,”- tha ai. “Bjere ketu, na sill edhe ca raki.” Pasticoja ishte si gur. E mbeshtollem, e morem me vete. Rakia sikur na mblodhi zemren. Jo se ishim te trembur.
Ishte nje “ikje” qe nuk dinim se si do te perfundonte. Ishim betuar qe, te gjalle, nuk do te mbeteshim ne duart e tyre. I kisha pare kur isha ne ushtri se c’u punonin te arratisurve qe i kapnin ne kufi. Kishim nje kusherire qe punonte ne hotel “Sopoti” ne Gjirokaster. Ajo e kishte burrin te arratisur. Na shkoi ne mendje t’i propozonim edhe asaj te vinte me ne e te bashkohej me te shoqin. Sic thame , beme. Shkuam ne hotel, por nuk e gjetem, ate dite kishte pushim. Fati i saj, ndoshta per mire, ndoshta per keq!. Ne oren 11 te nates filluam udhetimin e fundit. Me te veshtirin, pa ngrene, pa fjetur, mendjeqerthulluar, shoqeruar hap pas hapi nga hija e fatit…Mbasi lame uren e Korllos, qe ndan Libohoven nga Nepravishta, duke ecur e duke u cjerrur neper shkurret, u ngjitem perpjete malit te Libohoves. Nga duart e fytyra na rridhnin currileza gjaku. Kisha bere ushtrine ne ato ane dhe e dija se ne maje te malit kishte gropa, keshtu qe u orvatem te ecnim rrezes se majes. Arritem ne zonen e debores. Ecnim duke u zhytur ne shtresat e trasha te saj, ndonjehere edhe duke na ngecur kembet. Aliu kishte mbathur nje pale kepuce te mia, te cilat, nga qe ishin te medha per kemben e tij, mbeten ne debore. Atij i duhej te ecte ne corape.
Udhetimi yne i pandalur qe nga ora 11 e nates deri ne oren 7 te mengjesit. Tani ndodheshim matane malit. Dielli i mengjesit filloi te na shkrije akullin qe na kishte ngrire ne qepallat e syve. Kembet e Aliut ishin bere gjak te kuqe. E merrja me mend se sa dhembje ndjente ate cast, por nuk e jepte veten. “Duro, vella, i thashe, edhe pak…, ja, e sheh ate ndertesen aty? Eshte posta e kufirit. Duro sa ta kalojme edhe ate…” Sa ta kalonim shenjen e fundit te atij “gjesendi” te madh qe linim prapa, i lidhur me penje te ngaterruara pazgjidhshmerisht me qeniet tona, aty ku rrihte zemra e gjyshes, e nenes, e motrave, e gjithe Shqiperise, e cila ate cast me dukej si nje vapor i madh i zhytur ne debore, nga ku une po i largohesha gjithnje e me shume, e me shume, drejt se panjohures, drejt aventures…U shtrime ne debore e u rrokullisem sa te visheshim ne te bardhe e te mbulonim cdo veshje te dukshme, dhe ashtu, si dy statuja te bardha debore, duke ecur kuturu, te lodhur e te drobitur, kaluam piramiden, e morem malit teposhte duke gulcuar e duke ecur pa pushim e me padurim. Kur e kujtoj edhe sot ate rendje ne marri, ndiej ketu brenda ne kraharor nje grusht fluturash te akullta qe ma trazojne e ma lebetitin shpirtin.Kur rame nga debora ne gur, nuk mund te ecnim dot me. Poshte kembeve tona dallohej nje fshat grek i djegur plotesisht nga lufta civile.
“Mbahu dhe pak”, i thashe Aliut, por e pashe se ai s’qendronte dot ne kembe. “Ulu ketu, pa frike, pritme se do te vij te te marr”, i fola dhe mora rrugen tatepjete. Nuk dija greqisht. Pamja e mjerueshme e fshatit ma ligeshtoi me shume gjendjen time. Trokita ne nje porte te madhe, prapa se ciles qendronte nje gjysme shtepie e djegur dhe e shkretuar. Doli nje plake e currufjasur, qe me veshtronte me ca sy te matufepsur.“Arvanos”, i thashe une me gjysme shpirti. Ajo me shpuri te kryeplaku i fshatit. Sapo takova kryeplakun, i bera me shenja per nga mali ku ndodhej kusheriri im. Ai dergoi disa djem qe ta merrnin. Pastaj cdo gje kaloi shpejt e si ne harrim. Greku ndezi nje zjarr te madh e na vendosi pak larg vatres. Na solli konjak “Metaksa”. Mua me therte krahu i majte, ndersa zemra filloi te punonte me shpejtesi. Mbasi e morem pak veten, na shpune ne Voshtine, komuna greke ku ndodhej qendra e ushtrise. Mjeku ushtarak na zhveshi rrobat e qullura e na mbeshtolli me batanije te leshta. Mezi erdhem ne vete. Aliun e derguan urgjentisht ne spitalin e Janines. Kur ai u largua, mendja me mbeti aty, ne Janine, ku, mbase, atij ia prisnin kembet. U ligeshtova pa mase, por per pak kohe, sepse, pa u ngopur mire me fryme, me shpune me ngut edhe mua ne Janine, para Asfalise se tmerrshme, Sigurimit grek. “Kallzoni, perse keni ardhur ketu?!”- ulerinte oficeri grek sa t’i ngrinte floket perpjete. Por une qendrova i qete, madje me i qete se sa mund ta kisha parashikuar. Une kisha kaluar aq mundime e te papritura ne jeten time, sa…le te behej si te behej…Por ama…jo te tradhtoja vendin tim. Kur u binden se nuk kishim asnje qellim armiqesor kundrejt Greqise, oficeri e nderroi pllaken. Me mori me te mire e me tha: “Do te punosh me ne!”
Kur e pa vendosmerine time, se edhe ne kete ane nuk i merrte luga uje, u xhindos, me shau rende ne greqisht e urdheroi :“Nxirrmani jashte kete te mallkuar!” Me cuan ne polici. Pastaj isha i lire. Aliu vazhdonte te qendronte ne spital. Kembet i shpetuan. Takova disa minoritare greke, qe edhe ata ishin arratisur si ne. Por ata trajtoheshin mire. Kur doli Aliu nga spitali, na cuan te dy ne kampin e refugjateve ne Llavrio, afer Athines. Ne kamp ndodheshin rreth 500 vete. Aty takuam shume shqiptare te tjere. Here pas here u afroheshim kufijve te Shqiperise dhe, duke pare me dylbi matane kufirit, cmalleshim me vendin. Aty dhe ngjyra e verdhe e dheut na dukej nje mrekulli. Njeriu behet vrer, se mendon: “C’bera!...” C’mendonin valle, per mua njerezit e dashur te familjes, farefisi, shoket?…Me shanin apo me jepnin te drejte? Po gjyshja, qante per mua? E shkreta! E dija se nuk do ta takoja kurre me dhe loti me vishte syte.Vone, shume vone kam marre vesh se, nje dite kur nena ime ndodhej ne pazarin e Fierit, i ishte afruar nje oficer i Sigurimit e i kishte folur shpejt e me ze te ulet: “Mos ki merak per djalin, se eshte gjalle.” Shyqyr Zotit nuk i kishin levizur nga shtepia, sepse une ndodhesha ne Tirane e quhesha familje me vete… Por pas dhjete vjetesh i kishin internuar nga Fieri ne fshatin e Golemit, si familje kulakesh. Ne kampin e Llavrios ndenjem dy muaj. Aty funksiononte shkolla e OKB-se per te mesuar anglishten, sepse nje pjese nga ne do te shkonte ne Australi. Amerika nuk merrte nga ne. Por une deshiroja te shkoja vetem ne Amerike, ne vendin e demokracise, ku askush nuk do te me kercenonte se do te me pushonte nga puna ose do te perdridhte buzet me mllef per shkak te biografise sime “te zeze”. Iu luta autoriteteve te shkolles dhe kembengula se deshira ime ishte te shkoja vetem ne SHBA dhe se do te prisja me durim deri sa te vinte ajo dite. Me dhane mundesine te ndiqja nje kurs mekanikesh per nente muaj ne Athine. Jetoja cdo ore e minute me endrra.. Mora diplome. Atehere me doli edhe viza per ne Amerike. Ishte 1 marsi i vitit 1956. Nje rastesi, nje vit me pare, me 1 mars 1955 kisha shkelur token greke. Viza per ne Amerike, te cilen e ruaj edhe sot per kujtim, ishte nje formular i vogel, katror, i bardhe, stampuar me nje vije diagonale te trashe, te zeze, te lemerishme. Ajo rruge e zeze perfaqesonte kalimin e perdes se hekurt. Ajo vize ishte e vlefshme vetem per nje udhetim, per te kapercyer perden e hekurt e per te mberritur ne boten e lire. Aeroplani e beri rrugen per 10 ore, me ndalesa: Greqi-Spanje-Portugali-Kanada-Nju Jork. Kur zbritem per pushim ne Kanada, aty e ndjeva veten prane Amerikes e zemra filloi te me luftonte nga gezimi. Nuk do t’i harroj ato minuta te pritjes ne kafeterine e aeroportit. Ne nje tavoline ishim ulur ne, tre shqiptare, nje bullgar e nje serb. Pak me tutje ishin ulur pjesetaret e ekuipazhit te aeroplanit. Na sollen kafe, sheqer dhe krem kafeje , me pjata te vogla e disa luge, te cilat ne s’kishim idene se si t’i perdornim a cfare te perzienim. “Prisni, u thashe shokeve te mi udhetare, -do te veshtrojme se si do te veprojne pilotet amerikane!” Ne ndoqem shembullin e tyre, perziem sheqerin dhe kremin me kafene...”
…Ate cast u afrua gruaja e Musliut me tabakane me kafe, krem e sheqer. Na ndau te gjitheve filxhanet e kafese dhe ne, duke rrufitur lengun e zi me arome, vazhdonim me humorin e te zotit te shtepise rreth kafeterise se Kanadase…

BUKA E HIDHUR E REFUGJATIT

-Si e fillove jeten ne Amerike?- e pyeta Musliun, jo pa kuriozitet.-Isha me fat,-tha ai,- qe gjeta perkrahjen e nje miku, nje bashkatdhetari. Musliu arriti ne Nju-Jork me 1 mars 1956…Ishte 25 vjec dhe nuk dinte nje fjale anglisht. Diten tjeter ai gjeti pune ne “Shrafft’s restorant”, ne 34 street, perballe me “Empire State Building.” Megjithese i gezuar qe tani kishte nje pune, Musliu nuk deshironte te mbetej sherbetor i tavolinave te restorantit. Mosditja gjuhes e vinte ne veshtiresi djaloshin sa here e urdheronin si “bus boy”. Perdite, ne oren 3 pasdite, kur iknin klientet, e zonja e restorantit i jepte Musliut nje shkop me nje gozhde ne maje dhe e urdheronte te mblidhte copat e letrave te rena ne dysheme. “-Mua,- thote Musliu,- me vinte turp e behesha uje ne djerse te beja pastrimin. Isha mesuar te punoja rende, pune hamalleke, por jo te kryeja ate lloj pune. Por nuk dija anglisht, qe t’ia shpjegoja zonjes ose te kundershtoja.” Ky ishte dhe nje nga shkaqet qe, kur uleshin te hanin dreke ne mence, punonjesit e sherbimit qeshnin dhe e ngacmonin me fjale qe ai nuk i kuptonte dhe qe e benin te vuante mjaft. “Isha i vetem…njeriu me i vetmuar i botes…, pa nje njeri te aferm,-vazhdoi ai,- buka, megjithese nuk me mungonte, nuk me shijonte. Isha pa perkrahje…, puna e “bus boy-t” me torturonte.”Me ndihmen e nje miku, Musliu e la Nju-Jorkun e u vendos ne shtetin Konektikat (Connecticut), ne qytetin Bridgeport, ku gjeti pune ne profesionin e vet, ne fabriken per montimin e makinave ne “International Harvest”. Ai punoi ne fabrike gjashte vjet, ndersa vazhdonte shkollen e nates per te mesuar anglishten. Ishin gjashte djem beqare, shqiptare e kosovare, qe punonin e banonin se bashku, si vellezer. “Kujtonim familjet tona, larguar prej vjetesh e pa marre asnje lajm, -thote Musliu,- shpresonim, deshironim, enderronim te hapej edhe Shqiperia e Kosova e te beheshin vende demokratike si Amerika e shtetet e tjera te Evropes. Por me kalimin e kohes e shihnim se shpresat tona ishin te kota. Ne Nju-Jork funksiononte komiteti “Shqiperia e lire” me kryetar Hasan Dostin.
Na ftonin cdo vit te kremtonim ne Nju-Jork festat e Nentorit. Shkonim tok me djemte devollinj qe punonin ne Konektikat.”Pese vjet me vone, mbasi mbaroi shkollen e nates dhe e pervetesoi anglishten mire, Musliu erdhi nje dite ne Nju-Jork dhe shkoi ne restorantin Shrafft’s. “U ula ne tavoline si myshteri, si zotni,-thote ai,- dhe dhashe porosine”. Shoket e dikurshem e njohen dhe erdhen ta pershendesnin. Por tani filloi Musliu te qeshte e te tallej me ta. Ndersa kur takoi te zonjen e restorantit, i tha se burrat shqiptare e kane per turp te perdorin shkopin me perone per te mbledhur plehrat.
Vetem atehere ai e ndjeu veten te qete, kishte marre nje hak qe e mundonte ngahere. Ne Konektikat Musliu qendroi gjashte vjet, nga viti 1956 deri me 1961. Fabrika e shkolla u bene pjese e pandare e jetes se perditshme. Nga gjashte shoket shqiptare, dy u martuan me vajza amerikane. Musliu kishte vene menjane ca te holla, me shprese se nje dite do te kthehej ne atdhe. Tani ato para i perdori ne nje udhetim tjeter jashte Amerikes.NUSJA NGA STAMBOLLIKater shoket shqiptare donin te martoheshin me vajza shqiptare...Kerkuan te shkonin ne Kosove, por nuk u doli viza. Keshtu u nisen “per kesmet” ne Turqi, ne Stamboll, ku prej kohesh ekzistonte nje komunitet shqiptar. Me 1962, Musliu vete i katert me shoket e tij, shkuan te gjenin nuse ne Stamboll. Njeri prej tyre, me origjine shqiptaro-turke, i propozoi Musliut te fejohej me kusheriren e tij, Sharminin, nje vajze e ndershme prej nje familjeje te nderuar shqiptare. “-U takova me Sharminin dhe familjen e saj ne hotel “Hilton” me pese yje, - thote Musliu,- por per mua u be hotel me gjashte yje, sepse Sharmini im ishte me shume se nje yll jo vetem nga te pamet, por edhe nga shpirtmiresia dhe dhembshuria qe tregoi per mua, djalin fillikat nga Shqiperia…Ajo me zevendesoi edhe dashurine e nenes e te motrave qe me mungonin…” Me tej, Musliu, pasi qeshi per disa caste me veten e tij, shtoi: “U fejova alla shqiptarce dhe me gjeti belaja se nuk ia mbaja dot mend emrin te fejuares…Megjithate, tri jave pasi u njoha me Sharminin, u be dasma…”
Sharmini, e cila ndodhej ne kuzhine dhe e kishte degjuar te shoqin, u afrua me nje tabaka me thela lakrori me spinaq. Duke na servirur pjatat, i tha me humor: “ Prandaj s’te zuri gjumi ate nate qe u fejuam…se s’me mbaje dot mend mua…apo emrin?”Pasi u martua e ndenji dy muaj ne Turqi, Musliun s’e zinte vendi sa te kthehej prape ne Amerike, te gjente nje pune per te qene e te fitonte para per te hapur shtepine e re. Nga Stambolli, me 1962 Musliu erdhi drejt e ne Boston, ku ne saje te perkrahjes dhe kujdesit te patriotit shqiptar Anton Athanasit, u pranua ne pune ne restorantin “Pier 4” e me vone ne restorantin tjeter te Athanasit “General Glover’s” ne Swampscot, ku punoi si pergjegjes i barit te restorantit. Musliu nderpreu biseden, lemoi me dore mustaqet e bardha dhe qeshi nen buze. Atij i kujtoheshin letrat qe i dergonte Sharminit ne Stamboll, te cilat i shkruante mbi banakun e barit te Athanasit. “Ne vend qe t’i shfaqja dashurine e mallin e bashkeshortit,- ben ai humor,- i shkruaja se i kurseja parate sa e si te mundja, se haja perdite vetem buke me gjalpe, qe te mblidhja te hollat qe na duheshin per jeten e re qe na priste…I vura parate cika-cika…I pergatita “kartrat” per ardhjen e Sharminit dhe ia dergova…”
Sharmini me tregon se nuk do ta harroje kurre diten e pare kur i shkeli kemba ne SHBA. E zonja e shtepise ku banonte Musliu, mblodhi ne sallen e pritjes te katit te pare zonjat amerikane e u tha : “Sot kemi party dhe nje surprize…do te na vije nje stambolleshe veshur me citjane te gjera e shami te mendafshte mbeshtjelle e rrotulluar pas kokes…”
-Kur hyra une,- thote Sharmini, - veshur plot elegance, me nje kostum te bardhe shik, qepur sipas modes se fundit te Parisit, amerikankat mbeten me goje hapur…”

VATRA E FAMILJES

E pyeta Sharminin mbi pershtypjet e saj kur erdhi per here te pare ne Amerike. -Musliu kishte zene nje apartament me qira ne Pibadi (Peabody), Mass., -tha ajo.- Me shkruante ne leter se apartamenti kishte dy dhoma. Apartament i thencin, se, kur erdha nga aeroporti e Musliu hapi deren, hyra drejt e ne kuzhine. Nga kuzhina shkoje drejt e ne te vetmen dhome. Kjo ishte banesa jone e pare. Anglisht nuk dija mire, dija frengjisht, por nuk me hynte ne pune. Me Musliun po ashtu nuk njiheshim mire. Ndjeva vetmi dhe mall per familjen qe lashe ne Turqi. Here-here kujtoja jeten e nenes sime. Ajo erdhi nuse nga Shqiperia ne Stamboll dhe per 46 vjet nuk mundi te kthehej te vizitonte familjen. I vdiqen prinderit e nuk mundi t’i varroste. I njejti fat po me ndiqte edhe mua. Vetmine ma shtonte me teper edhe orari jo i rregullt i punes se Musliut. Ai nisej nga shtepia ne oren tre e gjysme pasdite. Punen e fillonte ne oren kater te bari i restorantit te Athanasit e kthehej ne mengjes. Une qaja gjithe naten…” E merrja me mend fytyren e embel te Sharminit rrethuar me kacurrelat bjonde, te mbuluar nga lotet. Por, sipas rrefimit te saj, erdhen me radhe femijet, Gjyli, vajza me e madhe, Lale, vajza e dyte dhe Aliu djali i vetem. Ne nje familje prej pese vetesh askush nuk mund te quhej i vetmuar. “Dashuria jone bashkeshortore,-vazhdon Sharmini,- u rrit krahas gezimit te rritjes dhe edukimit te femijeve tane. Musliu vuri nje rregull te forte ne familje: brenda shtepise do te flisnim te gjithe shqip. Kjo menyre jetese i detyroi femijet tane te mesonin e te respektonin gjuhen e traditat e familjes shqiptare.”
Me te hollat e fituara e te ruajtura me kujdes e nikoqirllek, me 1971 cifti Mustafa hapi biznesin e ri, restorantin “Oceanside” ne fshatin Magnolia, Mass. Burre e grua punonin bashke me pese kameriere ne restorantin me 120 vende. Musliu, i cili kishte punuar per nje kohe te gjate neper restorante, kishte fituar nje pervoje te mire per kete lloj biznesi. Keshtu, duke rritur fitimet vit pas viti, restorantin e sh*ten pese vjet me vone dhe blene “Earnie’s Coffee Shop” ne Government Center, ne Boston, me 1976.
Gjate bisedes Musliu fliste me respekt per kryemjeshtrin e restoranteve, z. Anton Athanas.-A te binte rasti shpesh te bisedoje me Athanasin?- e pyeta.-Cdo dite,-u pergjegj Musliu.- Ai tregonte kujdes ateror jo vetem per mua, por edhe per gjithe emigrantet e tjere shqiptare qe kishte punesuar. Athanasit, po t’i thoje “jam shqiptar” te merrte menjehere ne pune. Kur kishte kohe te lire, rrinte me mua e me pyeste per Shqiperine. Athanasi me kishte besuar detyren e manaxherit te pijeve te barit, kur punova aty deri me 1969. Bari kishte 110 vende, vendosur ne nje mjedis luksoz; ne sallonin ngjitur nje pianist luante ne piano per nate…,”- kujton Musliu. Ai kujton gjithashtu disa dekada me pare kur e festonin Diten e Flamurit ne Boston, ne restorantin e Athanasit, ne darken e organizuar nga “Vatra”. Mblidheshin shqiptaret e Bostonit e te zones rreth e qark, gezonin qe takoheshin me shoqi-shoqin. Uronin festen e Flamurit, shijonin ushqimin dhe degjonin muzike shqiptare nga pllakat e gramafonit. “Kremtimi i 28 Nentorit ishte festa me e bukur e vitit, qe mbaj mend,”- tha Musliu. -Po Fan Nolin a e pate takuar?, - e pyeta.-Shume here e kam takuar,- theksoi ai,- vinte shpesh ne restorantet e Athanasit, sidomos ne kremtime festash. Me kujtohet,-vazhdoi ai,- takimi i vitit 1962 kur festohej tek Athanasi pervjetori i “Vatres”. Fan Noli ishte i famshem per perdorimin e humorit dhe te bejteve gjate fjalimit te tij. Sidomos kur dikush e nderpriste.. Keshtu, gjate fjalimit te 1962-sh*t, disa emigrante shqiptare, qe s’u pritej, e pyeten nga padurimi: “Urate, si do t’i veje filli Shqiperise? C’duhet te bejme ne per te?...” Fan Noli u pergjegj aty per aty: “E po s’eshte koha e “bicakcinjve”…e cobaneve qe mbanin bicakun ne brez…, kohe te tjera kane ardhur…, do te hapet edhe Shqiperia…”“Por Shqiperia u hap 30 vjet me vone,- psheretiu Musliu,- dhe une, kesaj ane te Atlantikut krijoja familje te re, ndersa anes tjeter te oqeanit nuk e dija dhe as qe mund ta merrja me mend se c’behej me familjen time. Te pakten…nje “te fala me shendet” te merrja, qe eshte pershendetja me njerezore ne kete rruzull tokesor, por asnjehere nuk e mora!”ZERI I SHPRESESNe kohen e lire Musliu dhe Sharmini udhetonin ngahere ne Brixhport (Bridgeport), ne Konektikat, per t’u takuar me miqte e vjeter shqiptare e per te marre vesh ndonje lajm te ri nga adheu i larget. Po ashtu Musliu udhetoi disa here per ne Detroit, ku takohej me miqte e tij ne Teqene e Baba Rexhepit. Musliu kujtonte kohen kur Baba Rexhepi, mik i vjeter i familjes Mustafaraj, i vizitonte ne shtepine e Fierit. Baba Rexhepi i kujtonte te gjitha keto kur takohej me Musliun dhe gezohej kur merrte vesh fjale te mira per familjen dhe biznesin e tij. Ne Detroit Musliu takoi disa here edhe z.Ekrem Bardha, me te cilin e lidhnin miqesia dhe rruga e tyre paralele e jetes…Me renien e murit te Berlinit dhe me afrimin e viteve ’90, mergata shqiptare ne Amerike filloi te levizte e te gjallerohej me shume se kurre. Ne fund te viteve’80 ne Nju-Jork organizoheshin demonstrata kunder regjimit komunist ne Shqiperi. Musliu me shoket e tij te Konektikatit udhetonin per ne Nju-Jork, merrnin pjese ne demonstratat me makina te hapura, ku shpalosej flamuri i Shqiperise me nje vrime bosh…ylli i prere mbi shqiponjen dykrereshe.Per 36 vjet rresht Musliu u mundua te komunikonte me familjen e tij ne Shqiperi, i dergonte letra familjes pa qene i sigurt se ato i merrnin apo jo. Duke e ditur se sa vuante familja nga skamja e varferia, ne Shqiperi, meqe s’kishte pasur asnje mjet per te perballuar veshtiresite e jetes, cifti Mustafa perdori rrugen e dergimit te pakove: derguan gjashte kuti me makina qepese ne Shqiperi. Aksidentalisht, ne faturen e blerjes nga dyqani, e cila ishte ngjitur mbi kutine e makines qepese, ishte shenuar dhe numri i telefonit te familjes Mustafa ne Manchester. Ne shtator 1990 ne shtepine e Musliut ra zilja e telefonit dhe, per here te pare, pas 36 vjetesh ai degjoi zerin e se motres. “Ajo ishte femije kur une lashe shtepine,- psheretiu Musliu,- ishte 14 vjec.”Zeri i se motres, si te ishte nje ze engjellor ardhur prej qiellit, ia riperteriti edhe nje here kujtimet e vegjelise Musliut. Ai ze motre simbolizonte zerin e bute te gjyshes, doren perkedhelese te nenes, merakun e vellezerve, dashurine e padurimin e niperve e mbesave per te njohur xhaxhane e humbur…e ky varg emocionesh e coi ate drejt nje vendimi: te nisej sa me pare ne vendlindje. E mblodhi mendjen dhe ne nentor 1990 vendosi te nisej bashke me Sharminin, megjithese miqte dhe autoritetet e keshilluan te mos nxitohej se mund ta pesonte. Mbasi siguruan nje vize speciale si “investitor”, ata te dy i hipen aeroplanit. Musliu e Sharmini mberriten ne Tirane diten e Thanksgivingut. Cifti Mustafa u prit ne aeroportin e Rinasit nga kusheriri, Zagolli, i cili kishte qene ne burg per 12 vjet, qysh ne moshen 21 vjec, i denuar per shkak te biografise balliste.Kur u takua me familjen, ne vend qe te gezohej, Musliu u brengos me shume kur i pa se si ishin katandisur vellezerit e motrat dhe gjithe farefisi, te cilet nuk kishin nje pallto ne trup te mbroheshin nga te ftohtit e dimrit. Ketij deshperimi i shtohej dhe dhembja e madhe qe ndjeu refugjati i pafat kur nuk e gjeti nenen gjalle. Ajo kishte vdekur nje vit me pare, me fytyren kthyer gjithnje nga dera, duke pritur ndonje lajm per te birin e syrgjynosur... “I shkuam te varri,-tha Musliu,- e vajtova…, ia preka gurin e varrit…, degjova renkimin e nenes…, vuajtjet e saj vitpasviti…Jane kujtime te hidhura…”,-perfundoi ai.Kur cifti Mustafa u kthye ne SHBA, gjene e pare qe bene, mblodhen nje ton me rroba e veshje per mosha e masa te ndryshme trupi dhe i nisen ne adresen e familjes ne Shqiperi.

REFUGJATI I DIKURSHEM BASHKOHET ME FAMILJEN

Per Musli Mustafen dhe familjen e tij viti 1992 ka qene nje vit i lodhshem, plot emocione, brenga e gezime, nje vit qe plotesoi endrren 36-vjecare te refugjatit te dikurshem per t’u bashkuar me anetaret e tjere te familjes. As me shume e as me pak, por 82 pjesetare te fisit te zgjeruar Mustafaraj udhetuan per ne Amerike: tre vellezerit e Musliut dhe dy motrat me familjet e veta, si dhe gjithe kusherinjte e pare nga nena e nga babai . Ne kete grumbull farefisnie kishte pleq e plaka, burra, gra, niper e mbesa, deri nuse te reja shtatzena…Si ndodhi?Me interesimin e tij, Musliu ra ne kontakt me agjencine “The International Rescue Commite”, nje organizate nderkombetare e refugjateve , e cila ndihmonte ne bashkimin e familjeve te shperndara neper bote. Kjo agjenci i dha mundesine fisit prej 82 personash te udhetonin per ne Amerike me 1992. Organizata pagoi biletat e pasagjereve, me kusht qe, ne te ardhmen, ata te gjithe te shlyenin vleren e tyre, pak nga pak.Sharmini dhe Musliu, diten qe festonin 30-vjetorin e marteses se tyre, hapen portat e shtepise e te zemres per te marre ne patronazh e ne mbrojtje nje detashment te tere farefisnor. Ata mberriten te gjithe ne nje periudhe kohe midis muajve mars dhe maj 1992. Mes tyre, 42 pjesetare me te larget u shperndane ne Baltimore e Nju-Jork, ndersa 40 me te afermit, perfshi familjet e vellezerve e motrave zune vend fillimisht ne Manchester-by-the-sea, Mass.Sharmini dhe Musliu ne mars 1992 bene pergatitjet e nevojshme per te pritur 13 mysafiret e pare. Disa jave para ardhjes se tyre cifti Mustafa solli ne shtepine e tij prej pese dhomash, dysheke, jasteke e kuverta. Ne dyshemene e dhomes se pritjes u vendosen pese dysheke per mbesat e vogla…, te tjeret fjeten neper dhomat…Gjyli Mustafa- Kozlu, vajza e pare e Musliut, ndihmonte edhe ajo bashke me motren e vellane, me sa mundnin. Gjyli tregon se cfare surprize dhe gezimi ishte te takoheshe me gjithe ata kusherinj e kusherira. Ajo nuk e kishte pare te atin asnjehere kaq te shkathet e te gezuar…Ajo tani i jepte te drejte kembenguljes se babait dikur, per te mesuar shqipen, e cila tani i hynte ne pune me shume se kurre. Ajo e quan privilegj te dije te komunikoje ne gjuhen e prinderve. “Babai im u rrit larg familjes,-thote ajo,- pa kujdesin e dashurine prinderore. Ne, femijet e tij, e ndienim kete gjate kohes kur ne rriteshim, -shton ajo.- Shikonim fytyren e ngurosur te babait, ku pikasej gjithmone nje merak e vuajtje, sidomos diten e 1 marsit te cdo viti, ne pervjetorin e paharruar kur ai la prapa vendlindjen e mori arratine”. Atij i mungonin shume pjesetaret e familjes dhe farefisi. Por na mungonin edhe neve. Kete e ndjeva diten kur u kremtua ne shkolle festa e marrjes se diplomes sime. Pervec nenes e babait, nuk kisha njerez te tjere te farefisit, sic kishin shoqet e mia.”DYERT E MIKPRITJESMe 40 mysafire te ardhur ne vendbanimin e tij Musliut tani i duhej nje “full-time job”, ndersa i biri, Aliu, e zevendesoi te atin ne restorantin e tij “Ernie’s Coffe Shop” ne Boston. Musliu e zuri gjithe kohen e tij me gjetjen e apartamenteve te banimit, me pajisjen e mobilimin e tyre, duke frekuentuar edhe “garage sales”, me gjetjen e vendeve te punes per burrat e grate, me regjistrimin e femijeve ne shkolla, me shoqerimin te doktori e te dentisti…-Ata sot jane te gjithe te punesuar,-tregon i kenaqur Musliu,- sepse te afermit e mi ishin mesuar me cdo lloj pune fizike, duart e tyre ishin trashur nga kallot…, keshtu u punesuan shpejt neper vende pune qe ndonje tjeter do te pervishte buzet. Grate pranuan te punonin si pastruese shtepish dhe si “bebisiter” (baby sitter) ne familjet e pasura e kudo ne qytetet e vogla rreth e rrotull.” Musliu eshte krenar me njerezit e farefisit te tij, te cilet, kudo qe punojne jane te lavderuar nga boset e manaxheret. Prinderit punojne ne dy-tri pune, duke sakrifikuar per te studiuar femijet neper shkolla e kolegje. Qysh ne muajt e pare te regjistrimit te femijeve ne shkolla, ata u dalluan per perparim ne mesime e sjellje shembullore, gje qe terhoqi vemendjen e shtypit lokal. U botuan artikuj me intervista te mesuesve dhe drejtoreve te shkollave me fjalet me te mira per nxenesit e familjeve Mustafa. Por njekohesisht u botuan edhe shkrime qe vinin ne dukje punen e lavderueshme te Musliut e te Sharminit per t’i pritur me zemer te mire e per t’i orientuar ne jete njerezit e sojit e te gjakut te tyre.-Ata sot jane te te gjithe te punesuar e kane blere shtepi,- krenohet Musliu,- kane mesuar gjuhen…, femijet u rriten e kane mbaruar kolegjet…por prapeseprape, tek-tuk del ndonje problem a shqetesim, per te cilen kujdesem une.Musliu dhe Sharmini nuk do ta harrojne kurre diten e 12 marsit 1992, kur mberriten ne shtepine e tyre 13 pjesetaret e pare te familjes dhe banuan per disa kohe ne shtepine e bardhe Mustafa, ne Pine street. “Ate nate, thote Musliu,- askush nuk mbylli sy. E kemi gdhire deri ne oren 4 te mengjesit duke bisedusr e duke u cmallur. Akoma deri sot, -shton ai,- vazhdojme te kujtojme vitpasviti cdo ngjarje a ndodhi, qe ka lene mbresa, plage e trishtim ne jetet tona te sakatosura. Nga perndjekjet e vazhdueshme politike te familjes Mustafaraj, duke i syrgjynosur nga qyteti ne fshatrat e largeta, familja e gjere e Musliut prej 12 anetaresh ishte e detyruar te banonte ne nje kasolle me kashte, ku c’binte jashte rridhte brenda. Atyre ua moren tokat e cfare pasuri kishin.“Ky ribashkim i familjes ishte endrra ime e tashti u be realitet… Kjo eshte e pabesueshme…, eshte njelloj si te lindesh perseri…Eshte nje bashkim me vonese…, por, sidoqofte, eshte i vertete…”- thote Musliu ne nje interviste dhene nje gazete te Manchesterit. DREJT RRUGEVE TE REJAMusliu erdhi ne Amerike ne vitin 1956 pa asnje pare ne xhep, pervec kraheve te fuqishme te punetorit. Tok me bashkeshorten punuan ne biznesin e suksesshem te restorantit, rriten tre femije, te cilet studiuan ne kolegje: Gjyli, vajza e madhe, eshte psikologe, Lale, vajza e dyte, eshte pedagoge dhe Aliu eshte doktor, martuar me nje doktoreshe nga Tirana. Sharmini e Musliu sot jane gjysher te lumtur e gezojne me dy mbesa e nje nip te vogel, te cilet ua mbushin shtepine me drite.Kur Musliu e solli familjen e madhe nga Shqiperia, deshironte qe edhe djemte e vajzat e reja qe sapo erdhen plot energji e deshira, te rriteshin te edukuar e te shkolluar si femijet e tij, duke “rrembyer” nga nje cope te endrres amerikane. Dhe kjo ndodhi me te vertete. Mjafton te degjosh vetem deshmine e njerit prej vellezerve te Musliut, Astrit Mustafa. Astriti eshte vellai me i vogel i Musliut dhe tregon se ne vitin 1962 familja e tyre: tre vellezerit, dy motrat dhe nena u internuan nga Fieri ne Golem te Gjirokastres. Ata te gjithe punonin ne kooperativen bujqesore, ne tokat qe dikur kishin qene prone e tyre. Punonin e banonin si kafshe, ne nje kasolle thurur me kashte e shufra, pa uje e pa drite elektrike. Nje merak i madh i ka mbetur Astritit: kur perfundoi gjimnazin, megjithese me nota shume te mira, nuk i dhane te drejten e studimit, per shkak te biografise “se zeze.” Kete merak do ta ruaj gjate gjithe jetes sime si trishtimin me te madh,”-thote ai. Por historia e shkollave vazhdon. Astriti dhe Myhyrja, gruaja e tij, u bene me kater femije, tre djem e nje vajze, te cilet kane qene te paret ne shkollen 8-vjecare. Djali i pare, Neritan Mustafaraj, mbaroi shkelqyeshem tetevjecaren, por nje vit me vone, mezi i dhane te drejten te vazhdoje shkollen bujqesore te Libohoves. Ne vitin e dyte te shkolles Neritani mori pjese ne konkursin kombetar te kimise ne Durres, me 1989, dhe fitoi vendin e dyte. Kur Musliu e terhoqi familjen ne Amerike, ishte fat edhe per femijet, te cilet do te shkolloheshin sipas aftesive dhe deshirave te tyre. Tani, Astriti, mosrealizimin e endrres se tij e sheh te plotesuar tek femijet, te cilet sot nuk jane me femije, por persona te specializuar e te profesionalizuar ne fusha te ndryshme. Neritani, ne pune diten e ne shkolle naten, ne North Shore Comm. College, mbaroi me sukses studimet e gjuhes angleze dhe kurset e kimise, per te vazhduar me vone universitetin, ku u diplomua si inxhinier kimist. Ka 6 vjet qe punon ne nje kompani ne Milford,Mass. dhe sot kryen detyren e kryeinxhinierit. Tani ai po vazhdon studimet, po mbaron magjistraturen (“Master’s Degree”) per biznes. Mentori, djali i dyte, mbaroi gjimnazin ne Manchester, e me vone perfundoi universitetin, ku u diplomua per antropologji. Ai mori magjistraturen ne universitetin e Arizones dhe tani ne kolegjin e Salemit po merr master per pedagogji. Ai vazhdon studimet per doktorate ne antropologji. Sorkadhi, djali i trete, mbaroi gjimnazin ne Salem, Mass.Vec studimeve, eshte marre edhe me sportin e mundjes. Ai ka fituar vendin e pare ne konkurimin e shkollave te mesme te Massachusettsit. Ndersa ne konkurimin e Hartfordit, ne Konektikat, fitoi vendin e trete mes shkollave te mesme te Nju-Inglandit. Per keto arritje eshte shkruar per Sorkadhin disa here ne gazetat e Salemit e te Nju-Inglandit. Sorkadhi filloi Universitetin e Bostonit, por ne vitin 1999 e la shkollen dhe, me vullnetin e tij, u angazhua ne levizjen per te ndihmuar Kosoven. Ai sherbeu ne Kosove per tre vjet si perkthyes ne ushtrine amerikane. Pasi u kthye nga Kosova Sorkadhi mbaroi universitetin per “accounting” e sot punon ne te njejtin profesion. Ai eshte nje aktivist i dalluar ne diasporen shqiptare te Massachusettsit. Denisa, motra e vetme ne tre vellezer, mbaroi universitetin e Bostonit per biologji dhe sot punon ne kompanine Xhensai ne Boston. E pyeta Astritin, si ia arriten t’i studiojne te kater femijet ne universitete. “Ata fituan bursa (“scholarships”), -tha ai,- sepse ishin te shkelqyer ne mesime…, perndryshe, ne, si familje, kurre nuk mund t’i ndihmonim…”Astriti dhe bashkeshortja arriten te shkolloheshin edhe ata, duke perfunduar dy vite te kolegjit North Shore, per te studiuar gjuhen angleze.Si ne familjen e Astritit, ashtu edhe ne familjet e motrave dhe vellezerve te tjere, si dhe ne farefisin e Musliut anekend Amerikes, ata femije qe erdhen dikur me kuriozitetin e habine e te riut, sot kane mbaruar universitete e jane punesuar kudo neper Massachusetts e anembane ne kontinentin e ri. Dhe Musliut i kendon zemra e krenohet me aftesite, edukaten dhe energjine e njerezve te fisit te tij. Kohe pas kohe ai merr lajme te gezuara per arritjet e pjesetareve te fisit, per sukseset e tyre dhe integrimin ne komunitetet amerikane. Jeta e tij eshte perdite ne feste, sepse ka hapur aq shume vatra te ngrohta familjare, sa e ndien veten si ne shtepine e tij kudo ku troket ne porte. Festat e familjes, te tradites shqiptare, dhe ato te stinave allaamerikance, kremtohen me radhe neper shtepite e vellezerve dhe te motrave.Lajmi i fundit qe mori Musliu ne vitin 2005, ishte se nje nga niperit e tij, i cili u specializua ne universitetet amerikane, u kthye ne Tirane, ku eshte emeruar zevendes- minister ne nje nga ministrite e qeverise Berisha. Ashtu sic po ecin perpara edhe shume pjesetare te fisit, te cilet mbeten ne vendlindje. Musliut i kendon zemra edhe per ta. Me shume se kurre tani ai e ka te hapur rrugen per t’i ardhur pershendetja : “Falemeshendet nga Shqiperia!”

Bota e Gruas Shqiptare - FLORA SHALA AMETI - POEZI

Flora Shala Ameti, Suedi

Këngët trimërie

Këngë atdhetare
kënge historie...
sa i dua këngët trimërie
Kur bilbili këndon zemra
veq gufon dua ta hedh
vallën, valle dugagjini
valle qiftelie...
janë më të bukurat
këngët shqipëtare..


2006 09 20

Sunday, September 17, 2006

Bota e Gruas Shqiptare - FLORA SHALA AMETI - POEZI

Flora Shala Ameti, Suedi

Lidhëca e bardhë

Cdo rrudhë e jotja
tregon një histori
rrudhat në ballë, fëtyrë,
në duar....
është mundi i vuajtjes..
gjatë jetës pa fjalë
si drenusha e urtë...
si me shekuj të duket tani..
në bark, në shpinë
në dy duart mbajte fëminë
lidhëca e bardhë në kokë
dhe marhama ndërfyt
tregojnë vendosmërinë.. .
të kërkoj tani unë apo më
falë a s,më falë...!
S,ka diskutim...po të thyhet
shpirti ska më shërim
kët edi tani...
Pulëbardha ime të dua
si gjith në shpirtë të kamë..!

2006 09 17

Friday, September 15, 2006

Bota e Gruas Shqiptare-Botime te Reja-Njoftim


Botime të reja

REALIZOHET ME SUSKES VËLLIMI I PARË POETIK NË GJUHËN RUMUNE PËR DIASPORËN SHQIPTARO-AMERIKANE

(Merita BAJRAKTARI McCORMACK, prezantohet në botën letrare, në gjuhën e Emineskut)


Këto ditë e pa dritën e botimit libri " Ferestrele Sufletului / Dritaret e Shpirtit", i korçares me banim në Amerikë, Merita Bajraktari McCormack. Botimi u realizua nga komuniteti kulturor i shqiptarëve të Bukureshtit, nën kujdesin personal dhe udhëheqjen profesionale të zt. Albert Voka (pseudonim letrar i Baki Ymerit). Redaktore e librit është poetesha Joana Trika, korektore për gjuhën rumune, Paula Kovalçiuk, lektor për gjuhën shqipe, Ilir Kosova, ndërsa redaktor artistik, Mihnea Gafita.

E lindur në Korçë (1966), pas diplomimit për Ekonomi në UB - Tiranë, Merita Bajraktari Mccormack kreu studimet Pasuniversitare në Angli, ku mori Titullin MBA (Master of Bussines Administration). Letërsia, muzika dhe teknologjia moderne, janë jo vetëm pasion por edhe fusha të angazhimit të saj. Është ideatore, drejtuese e grupit të punës dhe bashkautore e Antologjisë letrare “Mozaikë të një portreti”. Ka themeluar dhe drejton disa grup-lista dhe forume virtuale. Shkruan rregullisht në shtypin e diasporës dhe atë shqiptar. Është anëtare e Lidhjes së Shkrimtarëve Shqiptarë të Amerikes (LSHSHA) dhe Anëtare e Shoqatës Ndërkombëtare të Poetëve (ISP).

Në prill të vitit 2006 u zgjodh gjysëm-finaliste në konkursin ndërkombëtar poetik të organizuar nga Libraria Ndërkombëtare e Poezisë dhe fitoi çmimin “Editor’s Choice Award” si dhe medaljen “Ambasadore e Poezisë - Poetry Ambassador” (qershor, 2006), për “Outstanding Achievement in Poetry”. Poezia e saj “Shpirti i Gruas /A Woman’ Soul” hap antologjine poetike të vitit 2006 “Timeless Voices”, botuar nga Libraria Ndërkombetare e Poezisë me 220 poezi të zgjedhura nga poetë nga e gjithë bota.



Me 20 gusht te vitit 2006 Shoqata e Shkrimtareve Shqiptare te Amerikes ,ne mbledhjen e saj vjetore te radhes mbajtur ne Cikago, e nderoi Meriten me cmimin “Pena e Arte” per kontribut te vecante ne rritjen e standardeve ne gjinine e poezise. Libri i saj me poezi “Tinguj Malli” u gjykua nga juria si libri me cilesor i botuar ne vitin 2005.

Në profesion Merita punon si “Managing Director” e kompanisë amerikane “Adria Global” që ushtron aktivitet në fushën e konsulencës teknike në biznes dhe administratë. Së bashku me bashkëshortin e saj John, Merita ka dhënë kontribut profesional në disa vende të botës, si në Afrikën Jugore, Europë dhe Amerikë. Autorja, së bashku me bashkëshortin dhe tre femijët e tyre jetojnë sot në SHBA.

Bibliografi lirike: Me Zërin e Zemrës (poezi, Dituria, Tiranë, 2003; Lulet e jargavanit (tregime, Albin, Tiranë, 2005); The Lilac flowers short stories (në anglisht, tregime, Albin, 2005; Mozaikë të një portreti (antologji, drejtuese e punës dhe bashkëautore, Albin, 2004; Tinguj malli (poezi, Albin, 2005); Dritaret e Shpirtit / Ferestrele Sufletului) (poezi në rumanisht, botim I Bashkësisë Kulturore të Shqiptarëve të Rumanisë (2006); Kur të digjem (antologji, bashkëautore, botim i festivalit “Ditët e Naimit”; Timeless Voices (antologji, bashkëautore, botim i Librarisë Ndërkombëtare të Poetëve, 2006. Bashkëautore në Antologjinë e Lidhjes së Shkrimtarëve Shqiptarë të Amerikës (në botim, 2006).
Më poshtë Ju sjellim, për kënaqësinë Tuaj, pjesë nga parathënia shqip e vëllimit, pak biografi letrare për Meritën, pjesë të aktivitetit krijues të Albert Vokës, si dhe fotografi të ballinës, autores dhe përkthyesit. (Laura Rushani)

Poezia e Meritës
Magjia e rrugës për në yje
(Parathënia e vëllimit Driatret e Shpirtit)

Ç’është poezia? Zëri i zemrës, lulet e jargavanit apo tingujt e mallit? „Cilën krijoi më parë njeriu, lutjen apo poezinë, pyet Visar Zhiti dhe përgjigjet: Nëse krijoi lutjen, ajo është forma e parë dhe më modeste që i drejtohet Zotit për t’i kërkuar ndihmë, mëshirë, njohje të jetës dhe të vdekjes, fat. Nëse u krijua poezia e para, ajo është një formë e lutjes, e lartë artistikisht, që i drejtohet njeriut për ta bërë Zot, i kërkohet emocioni i bukur, dhimbje për të përsosur vetveten, dashuri dhe dritë për terret e brendshme, hapësirë për endjet e shpirtit, natë për t’u çlodhur përkohësisht ose përjetë.

Paralelisht me një serë ëndërrimtaresh të frymëzuara, Merita Bajraktari McCormack është njëra ndër poeteshat më të shquara të diasporës shqiptare. Sipas Koçi Petritit, vjershat e saj përfshijnë mallin e një shpirti të ndjeshëm: Ti të marrosesh pas meje e unë të çmendem pas teje. Ajo është ftesa e një dashurie të thellë, e cila në totalitetin e saj i drejtohet sa një personi po aq edhe një lumi, një bregu, një atdheu të tërë. Merita është një shpirt poetik e cila kërkon metaforën e lumit të vendlindjes në brigjet e një lumi të huaj, duke mos e harruar kurrë mallin ndaj shtëpisë. Ajo është poezia e një ndjeshmërie të thellë që ta lumturon shpirtin, një libër që të mëson ta gëzosh jetën, të mos jesh i shqetsuar, të mos biesh në prehërin e fjalës së hidhur, të kërkosh të bukurën, të admirosh petalet e lules, të fjalës, të bletës, të zogjve. Unë jam si pëllumbi, thot poetesha që ka marrë rrugën e mërgimit, e etshme për të komunikuar dy fjalë në gjuhën amtare, qoftë edhe nëpërmjet telefonit.

Sipas Zhuliana Iorganxhiut, zëri i Meritës është një zë i qetë dhe i dhembshëm. Është zëri i ëmbël i një gruaje, i një mamaje të re në përditshmërinë e saj, me ëndërrat, shqetsimet, brengat dhe gëzimet, me hidhërimet dhe mallin përvëlimtar të cilin e shpreh ashtu siç e ndjen, qetë dhe pa zhurrmë. Syri i saj nuk kalon indiferent në asnjë çast përpara fëmijëve të saj dhe personave të tjerë. Ajo është përmallimi dhe dashuria për atdheun që ka mbetur në largësi, atje ku janë prindërit, vëllezërit, motra, miqët e vjetër të fëmijërisë dhe rinisë. Merita është një shpirt i përflakur që shprehet nëpërmjet lotit dhe dhembjes të cilën e ndjen kudo dhe në çdo ditë feste e gëzimi. Sipas Pëllumb Kullës, poezia e saj është një përgëzim i ngrohtë dhe i sinqertë. Ajo është një qenje fisnike e frymëzuar, të cilën e gjen në Long Island të Amerikës, e rrethuar nga fëmijët e saj të mrekullueshëm, pranë shoqit të saj John, gjithmonë me një libër në dorë, gjithnjë e më shpesh në shoqëri të penës së saj të frymëzuar.

Gjeke Marinaj, e vlereson keshtu krijimtarine e Merites:

" Merita premton nje te ardhme edhe me te mire ne gjinine e poezise. Ajo ka talentin dhe njohurite e nevojshme kulturore per te avancuar me tej. Krijimtaria e saj eshte nje deshmi e vertete se Merita McCormack eshte gjithnje ne kerkim te se bukures,te se vertetes dhe te kualitetit artistik ne letersi"


Duke i shijuar poemat e Meritës, konstatojmë se ato burojnë nga një shpirt i frymëzuar, i përbujshëm, delikat dhe i ndjeshëm. Poezia e saj shpërndan përshpëritje dashurie që rrjedhin si një lumë drite, që na bën më të mirë dhe më të njerëzishëm. Merita është një dritë mirësie dhe dashurie. Ata që e kanë njohur kanë deklaruar se frymëzimet e saja janë të bukura dhe se zgjojnë emocione, se poeza e saj që ta trondit shpirtin, transmeton mendime, kujtime dhe sentimente, se ajo është një qenje e bukur dhe e dashur, një shpirt i ngrohtë dimensionesh të mëdha, se ndjenjat e saja janë të larta e fisnike. Sipas Agim Bacellit, vargjet e saja të joshin ngase rrjedhin shumë natyrshëm dhe me ëmbëlsi. Janë frymëzime që mbeten përherë të gjalla në kujtime. Duke e deshifruar shpirtin e saj, Valter Lazeri konstaton se ajo ka një poezi shumë intime dhe shumë të prekshme. Të këtilla i kemi motrat tona në diasporë: vlera letrare me një intensitet të lartë të ndjeshmërisë.

Sipas Schopenhauerit, Poezia është si ëndrra: një shoqërim i lirë përfytyrimesh. Pronarja e Driatereve të shpirtit është një shkëndijë që të përvetëson nga leçitja e parë. Në original vargjet e saj janë të pajisura me rimë. Në përkthim të lirë, ato dëshmojnë se autorja din ta zotërojë zemrën dhe mëndjen. Krijimtaria e saj është njëfarë dalldisje hyjnore që mbetet në kujtesë si një këngë e dashurisë ndaj fëmijëve, fjalëve, pemëve, luleve, zogjve. Në disa poema të shkurta defilon poezia e jetës, Merita duke u bërë një njeri i të gjitha shkencave. Ajo din se si mbahet ekuilibri i jetës, ekuilibër që s’është zotëruesi yt, ngase Zot i ekuilibrit je vetëm ti (Ekuilibri). Ajo e din se po qe se zgjohemi nga kotësia në hapsirën e zbraztë të dëshprimit, me sy të terratisur nga lotët e mallit dhe rrugët e harresës, nuk dimë se ç’kërkojmë në këtë botë, fillimin a po mbarimin (Botë gënjeshtare). Ja pra se si duket bota gënjeshtare e kësaj bote: Dy botë të shembura, dy jetë/ Dy ëndërra, dy zemra, dy dashuri/ Që për hirë të dikujt janë shndërruar në hi (Dy jetë).

Edhepse e thurrur në disa raste në vargun klasik, poezia e Meritës është një poezi moderne. Besnikëria, trimëria, nderi, fjala e dhënë, janë disa nga vetitë më të admirueshme të shpirtit shqiptar: Fijet e pëlhurës së Peneëopës moderne/ Janë elektronë në hapësirë/ Thurin e ndërthurin pëlhurë fjalësh/ Për Odisenë e humbur mes valësh (Penelopa moderne). Ja pra se si vjen poezia diasporës shqiptare edhe në Rumani! Merita është poetesha e parë shqiptare të cilës i botohet një libër në gjuhën e Emineskut: Ti shpesh vjen pa trokitur/ Herë herë si studi e marrë/ Erëra të forta sjell me vete/ Tufan e bën, mbart acar/ Rrëmben me vete ç’gjen përpara/ Mbush lumin tënd prej kohësh të vdekur/ E ik pastaj me vrap, pa menduar/ Për burimin që dha ujë kur ti ishe etur (Ti vjen tek unë). Është mirë të thuash me pak shumë, të ndjesh shumë dhe të shtosh vlerat kombëtar edhe përmes fjalës, ngase vetëm kështu mund të arrish në yje. (Baki Ymeri)




DISA FJALË PËR PËRKTHYESIN DHE KRYEREDAKTORIN E VËLLIMIT

Albert Voka (pseudonim letrar i Baki Ymerit) është i njohur si poet, përkthyes, eseist dhe publicist. U lind para 50 vitesh në Shipkovicë të Tetovës, nga një baba shqiptar (Ajvaz Voka), dhe nga një mama rumune (Aurelia Graur). Kreu gjuhën dhe letërsinë shqipe në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Kosovës në Prishtinë (1969-73). Duke qenë i ndjekur nga pushteti komunist i ish-Jugosllavisë, arratiset në Rumani (1973), vazhdon studimet e specializimit në Vjenë (1974) dhe në Bukuresht (1975). Ndërkohë shkruan, përkthen dhe boton artikuj e studime mbi lidhjet farefisnore rumuno-shqiptare, përhap literaturë shqipe në relacionin Bukuresht-Shipkovicë-Prishtinë, shpifet, ndiqet, arrestohet (1975) dhe dënohet nga Gjykata komuniste e Qarkut të Shkupit me gjashtë vjet burg të rëndë (1976). Arsyetimi i procesit të montuar politik ishte: bashkim për veprimtari armiqësore kundër bashkësisë sonë socialiste.
Që nga viti 1971 përkthen letërsinë shqipe në gjuhën rumune dhe anasjelltas, jep provimet e doktoratës në Universitetin e Bukureshtit, polemizon, afirmon dhe mbron çështjen shqiptare të Kosovës në shtypin rumun dhe atë shqiptar, merr pjesë në simpoziume ndërkombëtare për mbrojtjen e të drejtave të njeriut, afirmon diasporën shqiptare, bashkëpunon me një varg revistash e gazetash në veri dhe jug të Danubit, vepron në kuadrin e Këshillit Udhëheqës të Bashkësinë Kulturore të Shqiptarëve të Rumanisë, themelon Shoqatën e Miqësisë Rumuno-Shqiptare, afirmon dhe përkrah bijtë dhe bijat e rilindësve tanë. Të gjitha aktivitetet i kryen vullnetarisht, pa kurrfarë të ardhurash.
Gjatë këtyre viteve ka botuar në revista të ndryshme mijëra vargje nga vepra të dhjetëra shkrimtarëve rumunë klasikë e bashkëkohorë, në gjuhën shqipe, maqedonase dhe sllovene, si dhe disa vëllime që u përkasin poetëve që pasojnë: Nikita Stënesku: Ekspozitë e të palindurve (Prishtinë, 1986), Angjel Dumbrëveanu: (Kënga e mullibardhës (Shkup, 1986), Sllavko Almëzhan: Xhuxhmaxhuxhët harruan të rriten (Prishtinë, 1989), Marin Sorescu: Eja të ta them një fjalë (Prishtinë, 1990), Halil Haxhosaj: Umbra cuvintelor/Hija e ëndrrav (Bukuresht, 2004), Karolina Ilika: Duke dashur në fshehtësi (Pogradec, 2004), Sali Bashota: Exilul sufletului/Ekzili i shpirtit (Bukuresht, 2004), Ibrahim Kadriu: N-a rãmas timp pentru sãrbãtori/ S’mbet kohë për kremte (Bukuresht, 2005), Merita Bajraktari: McCormack, Ferestrele sufletului, Dritaret e shpirtit (2006).

Bibliografi lirike: Kaltrina (botim dygjuhësh shqip-rumanisht, Bukuresht, 1994); Dardania (botim dygjuhësh, Bukuresht, 1999; Zjarr i Shenjtë (Tetovë, 2001; Lumina Dardaniei/Drita e Dardanisëi (Muzeu i Letërisës Rumune, Bukuresht, 2004): Drumul Iadului spre Rai/Rruga e Ferrit për në Parajsë (Bukuresht, 2005). Për poezinë e tij kanë shkruar: Marin Soresku, Oktavian Soviany, Luan Topçiu, Radu Voinesku, Marin Kodreanu, Xhelku Maksuti etj.
Baki Ymeri është autor i qindra artikujve për diasporën shqiptare dhe bashkautor i dy monografive mbi sivëllezërit tanë në veri të Danubit: Shqiptarët e Rumanisë (Tetovë, 1994), Emigracioni nga Maqedonia Perëndimore në Rumani (Shkup, 2004). Ai është njëherësh njohës i një numri të konsideruar gjuhësh të huaja, autor i qindra artikujve mbi diasporën shqiptare, zbulues thesaresh të shoqërisë Drita, anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Rumanisë, laureat mirënjohjesh të ndryshme, i nominuar nga Instituti Biografik Amerikan (ABI): Njeriu i Vitit 2001. Jeton dhe krijon në Bukuresht, ku jep kontribut për afirmimin e vlerave letrare të Kosovës në gjuhën rumune, boton, udhëheq dhe shpërndan revistën Shqiptari/Albanezul. Sipas dr. Luan Topçiut, Baki Ymeri është njeriu që shkriu jetën për historinë e shqiptarëve të Rumanisë dhe, mbi të gjitha, për poezinë, këtë dhuratë hyjnore, që e ka bërë dhe vazhdon ta bëjë të frytshme. (Laura Rushani)

Thursday, September 14, 2006

Bota e Gruas Shqiptare-Nje Vellim ne Rumanisht

Poezie albaneză din Statele Unite ale Americii

Merita Bajraktari McCormack


FERESTRELE SUFLETULUI
DRITARET E SHPIRTIT



Traducere în limba română de Albert Voka

Bukuresht, 2006


Biblioteca: Diaspora albaneză
Redactor: Baki Ymeri
Corector: Paula Covalciuc
Coperta şi tehnoredactare: Mihnea Gafiţa

Ediţie electronică realizată în colaborare cu Uniunea Culturală a Albanezilor din România
Botim elektronik i realizuar në bashkëpunim me Bashkësinë Kulturore të Shqiptarëve të Rumanisë

Adresa autorului:
jmrome94@aol.com
albanianw@yahoo.comwww.albanianliterature.org
Adresa traducătorului:
bukureshti@yahoo.com
www.albanezul.blogspot.com
Farmecul drumului spre stele
Magjia e rrugës për në yje

Ce este poezia? Glasul inimii, florile de liliac, sau sunetele dorului? Ce a creat omul mai întăi, întreabă poetul: rugăciunea sau poezia? Dacă a creat rugăciunea, ea este prima şi cea mai modestă formă a poeziei care i se adresează Domnului. Dacă a fost poezia ca prima creaţie, ea este o formă a rugăciunii, înaltă artistic, care i se adresează omului pentru a-l face Domn. Creează emoţie frumoasă, iubire şi lumină pentru întunecările interioare, spaţiu pentru plimbările sufletului, noapte pentru a se odihni temporar sau pe veci.·

Concomitent cu o serie de visătoare inspirate, Merita Bajraktari McCormack este una din cele mai distinse poete ale diaporei albaneze. După Koçi Petriti, “Poemele sale cuprind dorul unui suflet sensibil: Tu să te înnebuneşti după mine şi eu să mă-nnebunesc după tine. Ea este chemarea unei iubiri profunde, care în totalitatea ei i se adresează atât unei persoane, cât şi unui fluviu, unui ţărm, unei ţări întregi. Merita este un suflet poetic care căută metafora fluviului locului de naştere pe malurile unui fluviu străin”, neuitând niciodată dorul de acasă. Ea este poezia unei sensibilităţi profunde care aduce bucurie în suflet, o carte care te învaţă să te bucuri de viaţă: să nu fii trist, să nu cazi în poala cuvântului amar, să căuţi frumosul, să râzi după petalele florilor, a albinei, a păsării. Eu sunt ca porumbelul, spune poetesa, care şi-a luat calea exilului, setoasă de a comunica două cuvinte în limba maternă, chiar şi prin intermediul telefonului.

După Zhuliana G. Iorganxhi, glasul Meritei este un glas liniştit şi dureros. Este glasul inimii unei femei, a unei mame tinere în cotidianul ei, cu visurile, tristeţile, grijile şi bucuriile, cu supărările şi dorul arzător pe care îl exprimă aşa cum îl simte, uşor şi fără zgomot. Ochiul ei nu trece indiferent în nici-o clipă, prin faţa copiilor ei şi a altor persoane. Ea este dorul şi dragostea pentru patria care a rămas în depărtare, acolo unde sunt părinţii, fraţii, sora, prietenii vechi ai copilăriei şi tinereţii. Merita este un suflet arzător care se exprimă prin intermediul înlăcrimării şi durerii pe care le simte oriunde şi în orice zi de sărbătoare şi bucurie. După Pëllumb Kulla, poezia ei este o urare caldă şi sinceră. Ea este o fiinţă inspirată pe care o găsesc după atâţia ani în Long Island, SUA, înconjurată de copii ei minunaţi, alături de soţul ei John, totdeaună cu o carte în mână, şi în fine, din ce în ce mai des, însoţită de pana ei inspirată.

Savurând poemele Meritei, constatăm că ele izvoresc dintr-un suflet inspirat, dar zbuciumat, delicat şi sensibil. Poezia ei împrăştie şoapte de îndrăgostiţi care curg ca un fluviu de lumină, care ne face mai buni şi mai generoşi. Merita este o lumină de bunătate şi iubire. Cei care au cunoscut/o au constatat că sunt frumoase versuri care trezesc emoţii, o poezie care îţi cutremură sufletul, care transmite acea delicateţe de sentimente pe care le trăim şi noi, o fiinţă frumoasă şi foarte iubită, un suflet calm şi dimensionalmente foarte mare. Ce sentimente înalte umane şi nobile au poemele tale şi cât dor pentru apropiaţii tăi! Sunt versuri care curg cu naturaleşţe dulce şi cu o duioşie care rămâne mereu vie în amintire (Agim Bacelli). Deşcifrănd inspiraţia dumitale am constatat că ai o poezie foarte intimă şi foarte sensibilă (Valter Lazeri). Astfel sunt surorile noastre în diasporă: valori literare cu o intenzitate înaltă a sensibilităţii.

După Schopenhauer, Poezia este ca visul: o asociere liberă de imagini. Patroana Ferestrelor sufletului este o scânteie care te cucereşte din prima lectură. În original versurile sale sunt înzestrate cu rimă. În traducere liberă, ele dovedesc că autoarea ştie să pună stăpânire pe inima şi minte. Creaţia ei este un fel de nebunie divină care rămâne în amintire ca un cântec al iubiri faţă de copii, pomi, flori, pasări. În unele poeme scurte defilează filosofia vieţii, Merita devenind un om al tuturor ştiinţelor. Ea ştie cum se menţine echilibrul vieţii, care nu e stâpânul tău, fiindcă Domn al ecuilibrului /Eşti numai tu! (Ecuilibru). Ea ştie că dacă Ne trezim din neant/ În spaţiul gol al disperării/ Ochii întunecaţi de lacrimile dorului/ Şi de străzile uitării./ Nu ştim ce căutăm în această lume/ Sfârşitul sau începutul? (Lume mincinoasa). Iată Două lumi desfigurate/Două vieţi, două visuri/Două inimi două iubiri/ De dragul cui au devenit cenuşă? (Două vieţi)

Deşi ţesută în unele cazuri în vers clasic, poezia lui Merita este o poezie modernă. Fidelitatea, vitejia, cinstea, cuvântul dat, sunt unele din cele mai admirabile trăsături ale sufletului albanez: Firele pânzei Penelopei moderne/ Sunt electroni în spaţiu/ Împletesc şi despletesc (Ţes şi desţes) pânză de cuvinte/ Pentru Odiseu pierdut printre valuri (Penelopa modernă). Iată cum vine poezia diasporei albaneze şi în România! Este prima poetesă albaneză care apare cu o carte în limba lui Eminescu: Tu deseori vii fără să baţi/ Din când în când ca o furtună nebună/ Vânturi puternice duci cu sine/Pe care le transformi în vijelie/ Răpeşti orice găseşti în faţa ta/ Umpli fluviul tău care demult a murit/ Şi fugi apoi uitând/ De izvorul ce-ţi a stins setea de viaţă. (Tu vii la mine). E bine să spui cu puţin mult, să simţi mult şi să sporeşti valorile naţionale şi prin cuvânt, pentru că numai aşa poţi ajunge la stele.

Baki Ymeri
Magjia e rrugës për në yje
Farmecul drumului spre stele

Ç’është poezia? Zëri i zemrës, lulet e jargavanit apo tingujt e mallit? „Cilën krijoi më parë njeriu, lutjen apo poezinë? Nëse krijoi lutjen, ajo është forma e parë dhe më modeste që i drejtohet Zotit për t’i kërkuar ndihmë, mëshirë, njohje të jetës dhe të vdekjes, fat. Nëse u krijua poezia e para, ajo është një formë e lutjes, e lartë artistikisht, që i drejtohet njeriut për ta bërë Zot, i kërkohet emocioni i bukur, dhimbje për të përsosur vetveten, dashuri dhe dritë për terret e brendshme, hapësirë për endjet e shpirtit, natë për t’u çlodhur përkohësisht ose përjetë”.·

Paralelisht me një serë ëndërrimtaresh të frymëzuara, Merita Bajraktari McCormack është njëra ndër poeteshat më të shquara të diasporës shqiptare. Sipas Koçi Petritit, vjershat e saj përfshijnë mallin e një shpirti të ndjeshëm: Ti të marrosesh pas meje e unë të çmendem pas teje. Ajo është ftesa e një dashurie të thellë, e cila në totalitetin e saj i drejtohet sa një personi po aq edhe një lumi, një bregu, një atdheu të tërë. Merita është një shpirt poetik e cila kërkon metaforën e lumit të vendlindjes në brigjet e një lumi të huaj, duke mos e harruar kurrë mallin ndaj shtëpisë. Ajo është poezia e një ndjeshmërie të thellë që ta lumturon shpirtin, një libër që të mëson ta gëzosh jetën, të mos jesh i shqetsuar, të mos biesh në prehërin e fjalës së hidhur, të kërkosh të bukurën, të admirosh petalet e lules, të fjalës, të bletës, të zogjve. Unë jam si pëllumbi, thot poetesha që ka marrë rrugën e mërgimit, e etshme për të komunikuar dy fjalë në gjuhën amtare, qoftë edhe nëpërmjet telefonit.

Sipas Zhuliana Iorganxhiut, zëri i Meritës është një zë i qetë dhe i dhembshëm. Është zëri i ëmbël i një gruaje, i një mamaje të re në përditshmërinë e saj, me ëndërrat, shqetsimet, brengat dhe gëzimet, me hidhërimet dhe mallin përvëlimtar të cilin e shpreh ashtu siç e ndjen, qetë dhe pa zhurrmë. Syri i saj nuk kalon indiferent në asnjë çast përpara fëmijëve të saj dhe personave të tjerë. Ajo është përmallimi dhe dashuria për atdheun që ka mbetur në largësi, atje ku janë prindërit, vëllezërit, motra, miqët e vjetër të fëmijërisë dhe rinisë. Merita është një shpirt i përflakur që shprehet nëpërmjet lotit dhe dhembjes të cilën e ndjen kudo dhe në çdo ditë feste e gëzimi. Sipas Pëllumb Kullës, poezia e saj është një përgëzim i ngrohtë dhe i sinqertë. Ajo është një qenje fisnike e frymëzuar, të cilën e gjen në Long Island të Amerikës, e rrethuar nga fëmijët e saj të mrekullueshëm, pranë shoqit të saj John, gjithmonë me një libër në dorë, gjithnjë e më shpesh në shoqëri të penës së saj të frymëzuar.

Duke i shijuar poemat e Meritës, konstatojmë se ato burojnë nga një shpirt i frymëzuar, i përbujshëm, delikat dhe i ndjeshëm. Poezia e saj shpërndan përshpëritje dashurie që rrjedhin si një lumë drite, që na bën më të mirë dhe më të njerëzishëm. Merita është një dritë mirësie dhe dashurie. Ata që e kanë njohur kanë deklaruar se frymëzimet e saja janë të bukura dhe se zgjojnë emocione, se poeza e saj që ta trondit shpirtin, transmeton mendime, kujtime dhe sentimente, se ajo është një qenje e bukur dhe e dashur, një shpirt i ngrohtë dimensionesh të mëdha, se ndjenjat e saja janë të larta e fisnike. Sipas Agim Bacellit, vargjet e saja të joshin ngase rrjedhin shumë natyrshëm dhe me ëmbëlsi. Janë frymëzime që mbeten përherë të gjalla në kujtime. Duke e deshifruar shpirtin e saj, Valter Lazeri konstaton se ajo ka një poezi shumë intime dhe shumë të prekshme. Të këtilla i kemi motrat tona në diasporë: vlera letrare me një intensitet të lartë të ndjeshmërisë.

Sipas Schopenhauerit, Poezia është si ëndrra: një shoqërim i lirë përfytyrimesh. Pronarja e Driatereve të shpirtit është një shkëndijë që të përvetëson nga leçitja e parë. Në original vargjet e saj janë të pajisura me rimë. Në përkthim të lirë, ato dëshmojnë se autorja din ta zotërojë zemrën dhe mëndjen. Krijimtaria e saj është njëfarë dalldisje hyjnore që mbetet në kujtesë si një këngë e dashurisë ndaj fëmijëve, fjalëve, pemëve, luleve, zogjve. Në disa poema të shkurta defilon poezia e jetës, Merita duke u bërë një njeri i të gjitha shkencave. Ajo din se si mbahet ekuilibri i jetës, ekuilibër që s’është zotëruesi yt, ngase Zot i ekuilibrit je vetëm ti (Ekuilibri). Ajo e din se po qe se zgjohemi nga kotësia në hapsirën e zbraztë të dëshprimit, me sy të terratisur nga lotët e mallit dhe rrugët e harresës, nuk dimë se ç’kërkojmë në këtë botë, fillimin a po mbarimin (Botë gënjeshtare). Ja pra se si duket bota gënjeshtare e kësaj bote: Dy botë të shembura, dy jetë/ Dy ëndërra, dy zemra, dy dashuri/ Që për hirë të dikujt janë shndërruar në hi (Dy jetë).

Edhepse e thurrur në disa raste në vargun klasik, poezia e Meritës është një poezi moderne. Besnikëria, trimëria, nderi, fjala e dhënë, janë disa nga vetitë më të admirueshme të shpirtit shqiptar: Fijet e pëlhurës së Peneëopës moderne/ Janë elektronë në hapësirë/ Thurin e ndërthurin pëlhurë fjalësh/ Për Odisenë e humbur mes valësh (Penelopa moderne). Ja pra se si vjen poezia diasporës shqiptare edhe në Rumani! Merita është poetesha e parë shqiptare të cilës i botohet një libër në gjuhën e Emineskut: Ti shpesh vjen pa trokitur/ Herë herë si studi e marrë/ Erëra të forta sjell me vete/ Tufan e bën, mbart acar/ Rrëmben me vete ç’gjen përpara/ Mbush lumin tënd prej kohësh të vdekur/ E ik pastaj me vrap, pa menduar/ Për burimin që dha ujë kur ti ishe etur (Ti vjen tek unë). Është mirë të thuash me pak shumë, të ndjesh shumë dhe të shtosh vlerat kombëtar edhe përmes fjalës, ngase vetëm kështu mund të arrish në yje.

Baki Ymeri
CUVÂNTUL
(Fjala)

Cuvântul amar mi-a venit alergând
Şi a cerut să intre în vers.
Ca un pas care nu intră nu iese,
A rămas îngheţat pe mal.
N-a mai curs ca un cuvânt bun
Mi s-a învârtit în mâini, în gură,
Şi l-am lăsat acolo să fugă
Fiindcă nu îmi plăccea acel joc.






























CLIPA DE DOR
(Çast malli)

Ce repede, dorule îndepărtat, nevăzut/neprivit,
Ai pătruns în inima mea şi ai devenit ca un rid?!
Cu lacrimi, amintiri, foc nebun de neiertat,
Toate sin tine cum de mi le-ai aruncat!
(M-ai răpit ca un hoţ ,
M-ai ars în flăcări, m-ai făcut un nimic!)
Fugi de mine, dor al îndepărtării, suflet rănit,
Lacrimile uscate ca un fluviu mi le ai trezit!
Sunt obosit de tine, dor arzător,
M-ai făcut un suflet hoinar, călător de dor!

DACĂ CUVÂNTUL MEU ÎN VERS
(Nëse fjala ime në varg)

Dacă prin cuvântul meu
Cu versul simplu
V-am adus surâsul,
Şi mă simţiţi părtaş lui
Şi bucuriei acestui moment
Pe care voi îl numiţi vers.

Lumină am luat dinlăuntru
Şi vi-o aduc cu versuri în prag
Dacă şirul cuvintelor
Aduce durerea, dorul,
Lacrima, tristeţea, despărţirea,
Simţiţi-mă, cu voi sunt în orice clipă

Prieteni buni, nicicând să nu uitaţi
V-am dăruit sufletul meu - carte deschisă
Cuvintele scrisa lui răspândind.
CUM POT SĂ-I SPUN INIMII
(Si mund t’i them zemrës)

Cum pot să-i spun inimii, taci?
Cum pot să-i spun sufletului, să nu suferi?
Cum pot să opresc mâna versuri să croşeteze,
Când nebuneşte de tine m-am îndrăgostit?
VREAU SĂ FUG
(Dua të ik)

Era doar un vis
Când vedeam înflorire
Zori înflăcărate
Apus nicicând în sufletul meu.
Acum sunt în miezul întunericului
Deloc nu mai văd flori deschise
În afară de ştire, otravă ce
Sufletul mi-l sfâşie
Şi ridic ochii spre cer,
Ce ţi am mai făcut, Doamne?!
Durerea mi s-a transformat în munte
Ucisă mi-a fost inima chiar azi
Şi vor spune deştepţii -
E meserie uneori să fii deştept -
Va trece faza şocului
Şi se întoarce ea din nou printre noi
Să mă-ntorc oare
Să vin surâzând bucuroasă
Când vestea, tremurul,
În mijloc m-au rupt...?!
Aş vrea să am
Un pumn de cuvinte de spus,
Să rup telefoanele
Să arunc computerele în mare
Să aduc evul mediu din nou
Vreau să-ntorc ignoranţa
Vreau să nu mai ştiu, să pier
Dincolo
Ţipete să trimit
Lumea să audă plânsul meu
Dumnezeule, de ce m-ai pedepsit,
Ce ţi-a mai făcut sufletul meu?
ÎMI TREBUIE
(Më duhet)

Îmi trebuie să vers în mare
Marea durere, muntele meu plin de griji
Să deschid ferestrele sufletului
Să aştept prima rază din zori
Să simt aerul proaspăt
Între fulgi de zăpadă să mă albesc
Să reîncep
Să nu mai uit
Că există Dumnezeu,
Să dorm şi să mă scol printre vise
Să trimit prima pasăre în orice dimineaţă
Să merg pe valea mea liberă
Să simt pe deplin mireasma de rouă
Vreau să mai văd undeva departe pomul
Care a-nflorit mă aşteaptă plin de petale
Să alerg ca odinioară copil,
Să cad şi să mă ridic, fără lacrimi...
DOR
(Mall)

Dorul pentru tine cu grijă îl păstrez
În sufletul meu ai un colţ al tău
Dar azi dorul ca focul m-a ars
Te caut acum printre versuri,
Unde eşti?
TREI CUVINTE
(Tre fjalë)

Trei cuvinte am găsit azi pe masă
Scrise pentru mine I love you,
Şi eu la fel pe aceeaşi masă
I love you!
CULORILE
(Ngjyrat)

Între noi nu există culoare neagră
Tristeţea n-are ce căuta printre noi
Albul minunat printre noi luceşte
Ca puritatea sufletului care supravieţuieşte
Printre noi verde şi roz
S-au sărutat nebuneşte în prima noapte
Când iubirea a radiat ca aur...

Cu noi se mişcă stelele când ne sărutăm
În vise între roşul şi galben înnotăm
Şi în culori dulceaţa iubirii o trăim
Când ne scăldăm în această cascadă de lumini
Fericirea vine printre culori.
VINO CU MINE
(Eja me mua)

Dacă vrei stelele acoperiş
Luna mantie de iubire
Pământul pat de îndrăgostiţi
Pasiunea noastră focul tinereţii
Vino inimă cu mine.

Dacă vrei săruturi să-mi dai
Buzele în foc să le atingi
Sângele sub vine sâ-l simţim
Sufletele de dragoste să ne ardă,
Şi vino să-mi spui că mă iubeşti!

Dacă vrei inimile să le unim
Să simţim iubire prin vine
Tu să te-nebuneşti după mine
Eu să îmi pierd capul după tine
Vino!
DACĂ ŢI-E DOR DE MINE
(Në ke mall për mua)

Dacă vrei să smulgi dorul din mine
Nu te sui pe munte, vântul nu mă aduce
Nu aştepta să vin cu soarele
Nici cu visul în miez de noapte
Sunt atât de departe şi nu mai vin
Dorul şi îndepărtarea ne-au ars
Suflet şi inimă plâng împreună.

Dacă vrei dorul să-l topeşti
Să aduci surâsul pe buzele mele
Să mă vezi un pic pe mine
Nu mă pierde, nu tace!
Dacă vrei mierea să îndulcească
Apa izvorului setea să ţi-o stingă
Fă-mi sufletul să bucure inima
Te iubesc, spune-mi!
SOARELE MEU
(Dielli im)

Soarele meu nu se naşte în zori
Nici nu apune în seară
Soarele meu s-a născut deodată cu mine
În ianuarie, pe zăpada care cădea
Soarele meu străluceşte perpetuum
În orice celulă a mea, în orice culoare
În orice punct de orizont
Orient, Occident, Nord, Sud,
Soarele meu a strălucit la mine tocmai atunci
Când Dumnezeul cel mare a ordonat: Fă-te Om!
UNIREA PARALELELOR
(Bashkim paralelesh)

Paralelele merg drept
nicicând nu se unesc!
Unirea lor,
e un vis, au spus!
O linie - corb negru,
încărcat de culoare.
Alta – albă ca zăpadă,
pe negrul singur nu l-a lăsat!

Ani la rând culorile s-au aşezat
paralel,
Cu imaginea permanentă,
alb-negru,
Până când miracolul s-a înfăptuit,
una în cealaltă s-a vărsat
Şi lumea pănă la urmă
a gustat şi culoarea gri!...
LUMEA DE FEMEIE
(Botë gruaje)

Cine a cunoscut sufletul cel mare
Cine a intrat în lumea feminină
Şi sufletul său acolo nu l-a lăsat
Cine a înţeles Lumea femeii?
CUNOSC O FEMEIE
(Njoh një grua)

Cunosc o femeie, cunosc un suflet
Cunosc o inimă cât o lume
Cunosc o mamă minunată
Cunosc un suflet plin de lacrimi

A deschis porţile când i l-au închis
A deschis inima când i l-au luat
A deschis sufletul când i l-au ucis
A împărţit lumină când i l-au furat.

A şoptit mii de cuvinte
E îndulcit mii de inimi
Dar când inima ei cerea
Nimeni nu şi a mai amintit cine e femeia.

Este o lume minunată
Să nu închideţi cuvântului poarta
lumina inimii să nu o stingeţi
Dăruiţi iubire ca să o atingeţi!

Cunosc o mamă, cunosc un suflet
Cunosc o soră îngerească
Nu uitaţi răpitori de suflete
Lumea ei feminină!
OCHI DE COPII
(Sy fëmijësh)

Aţi văzut
Cum iau strălucire divină
Ochii copiilor când râd
Când un surâs dulce
Alină durerea din suflet de mamă

Când marea cu soarele se unesc
În acei ochi cu privire îngerească
Mama prinde clipa şi nu vrea s-o piardă
Fiindcă nu există ceva mai frumos
decât bucuria copilărească.
REGRET
(Pendim)

Când iubirea mea pentru tine se stinge,
Când uit să mă gândesc la tine zilnic,
Iartă-mă, Doamne!

Când răul din mine nu-l pot îndepărta,
Şi numai la mine mă gândesc,
Iartă-mă, Doamne!

Când râd de slăbiciunea altuia,
Şi pentru mine o folosesc,
Iartă-mă, Doamne!

Când mă gândesc pe cine îl iubeşte mai mult
Prietena mea, pe mine sau pe alţii,
Dumnezeule, miluieşte-mă!

Când pe mine mă obosesc, trupul mi-l-ndoiesc,
Când dăunez templului tău,
Doamne, Te rog iartă-mă,
Dă-mi mână, ca lumina s-o văd!

Când inima ţie nu-ţi-o deschid,
Când pe nevrednic îl fac amic,
Pedepseşte-mă, Dumnezeule!
„PRIMUL” ŞI „ULTIMUL”
(„I pari” dhe „i fundit”)
(Despre „secretarii” care vroiau să ne „înfundă”)

Tu – oricine!
Noi – nimeni!
Tu – pe deplin!
Noi – din ce în ce mai goi!
Tu în picioare,
Alţii sub câlcâi
Şi spuneai:
„Ce pot câştiga de la voi?!”
Tu – primul,
Noi la fund rămaşi...
Numele tău nicăieri nu lipseşte.
Tu de găsit eşti dintotdeauna...
Pe nouă distruşi ne laşi!
Tu – bunul, ascultatul,
Ascuţitător de sabie!
Noi bătuţi şi rupţi,
Aruncaţi de colo-colo!
TRANSFORMARE
(Transformim)

Soarele dimineţii acum nu-l mai văd
Intrând prin ferestre ca odinioară plin de lumină
Nici de apusul cel aurit nu mă bucur
Acum totul salut cu lacrimi...

Geanta s-a umplut din nou,
Dar nu, de podoabe ca odinioară...
Cafea amară pregătită pentru mine
A prins cheag şi atârnă ca o piatră...

Toata fiinţa mea delicată,
În perete îngheţat s-a transformat!
Visele, dorinţele, gândurile, totul
Doar o zi a durat ca să fie prăbuşite!...
CÂNTECELE MELE
(Këngët e mia)

Cântecele mele,
Rămase frumoase
Prin tufişurile sufletului meu
Ca nişte frunze galbene
Sub pământul îngheţat de iarna
Uitat ani de-a rându
De anotimpurile stropite
În culorile lor împodobite
Cântecele mele
Ascunse uşor uitate
Înşirate ca frunzele unei cărţi uriaşe
În sufletul meu pribegit
Mi-aţi venit ca un izvor, pe neaşteptate
Şi mi aţi luat totul
Cântecele mele învolburate
Ce dorul de locul de naştere mi l-a scos!
NU POT SĂ SPUN NU!
(S’mund të them Jo!)

Îţi văd acei ochi frumosşi
Care râd şi strălucesc
Văd doi ochi coloraţi
Care inima mi-o răpesc
Tu aştepţi de la mine iubire
Toate le aştepţi de la mine
Fără tine nu am nimic:
Totul mi-ai încredinţat
De la mine ia cel mic
Toata puterea pentru a trăi
Ma chinuit azi când am greşit
Dar pentru fiul meu cel mic
Iertare azi am cerut
Nu puteam să spun nu
Celor doi ochi coloraţi
Cine e mamă
Ştie că trebuie probat!
BUCATELE MELE
(Copëzat e mia)

V-am adunat bucatele mele,
Una după alta în şir v-am pus
Apoi cu voi un zid am construit
Puternic l-am făcut, puternic de cetate.
V-am văzut bucatele mele
Cum aţi mai stat aşa frumos,
În rând una după alta
Legate în acel zid de cetate
Dar într-un moment
Bucatele mele,
Aţi căzut toate o dată
În zece alte bucăţi v-aţi împărţit
V-am văzut că boabe de nisip aţi devenit
Apele lumii mai încolo v-au dus
Cu lacrimi v-am plâns, v-am căutat
Cautându-vă atât de mult am obosit.
DE CE AI RĂMAS AŞA
(Përse mbete kështu)

Dar ce-ai mai avut măi ceafă
De ai rămas aşa
Blocată întreagă,
Strâmbită într-o parte?
Încerc să te văd în spate
Şi rămân la o parte
Pănă în prezent?
Capului m-am închinat
Pentru ceafa cea biată
Nici nu mi-am adus aminte
Când mi-ai rămas
Astfel strâmbită
Capul nu mai merge
Cu ceafă rănită
Vindecă-te măi ceafă!
Capul cere iertare
Ceafă groasă
Dăi lumina verde de ieşire!
CEA DIN URMA LACRIMĂ
(Loti i fundit)

Cea din urma lacrimă,
Ochiului obosit i-a spus la revedere!
A curs încet încărcată cu regrete,
Pe pârâul deschis ani de-a rându
Pe pielea aspră, ciudat argăsită
De dorul, dragostea
şi toata tristeţea supărării...
Toţi adunaţi, rupt sufletul şi-au lăsat,
Doar ochiul a rămas viu,
Pănă când lacrimile au secat.
Ca un cortegiu de funeralii,
încet s-a scurs pe „părăul” cea din urmă lacrimă,
Parcă avea frică să nu trezească sufletul,
Care tăcut a rămas
ani de a rându...
Încet căzu lacrima, fără zgomot,
Dar pământul s-a clătinat...
Numai inima nu s-a trezit,
Fiindcă s-a transformat în piatră...
ZBOR PESTE CERUL VOSTRU
(Fluturim mbi qiellin tuaj)
Pentru fetele şi femeile listei electronice
„Teuta albaneză”
Azi am văzut surorile mele
Pe releele întinse
Împrejurul lumii
Peste cerurile noastre
Când am zburat
În gând ve-ţi spune, ce glumă
E asta? De unde ai apărut
În aceste ceruri înalte?
Dar mai întâi ascultaţi-mă,
Citiţi-mă rând după rând!
V-am căutat şi v-am găsit
Am văzut de sus oraşele
Aminte mi-am adus
De numele voastre
Aţi simţit bătăile ritmice în inimă?
De văzut v-am văzut
Am căutat luminile acolo
Unde am văzut strălucire
Şi lumină peste lumină.
Am simţit, acolo eraţi voi,
Surorile mele, cele
Care cuvântaţi zi de zi cu mine.
Am simţit şi eu urarea voastră
Aici în acest cer european de iarnă
V-am tranmis felicitările mele
Cu PIN bucăţi de nori
Nu v-au venit oare de sus
Ca nişte bulgări de zăpadă?
DĂ-MI
(Më jep)
Dă-mi o rază de lumină, un semn
Trimite-mi un sărut în aer!
Când am împărţit drumurile durerii
Am aflat că: Ne-am despărţit
Înainte de răsărit de soare Nu mă uita niciodată!
Ne-am îmbrăţişat nebuneşte în zori
Am muiat mâinile în iarba brumată
Nu uita niciodată
Că am lăcrimat în apus.
Trimite-mi o rază de la mama luminii
Dă-mi un sărut să te simt
Dă-mi un semn pe calea zilei
Trezeşte-mă din somn,
Spune-mi unde să te găsesc!
Scutură-mă din visul cel vechi
Dă-mi drum speranţei, un cuvânt
Dăruieşte-mi în zori,
Poate ne vom îmbrăţişa din nou
Când eram nedeslipiţi
Aduţi aminte?
I LOVE YOU, TOO!!
Fiului meu K.J.F.
Ştiţi ce mi s-a întâmplat azi?
Tocmai ca odinioară în tinereţe
Mă vrea, nu mă vrea, cu petale de flori
Vroiam să ştim dacă ne iubeşte cineva.
Dar azi petalele nu erau în mâinile mele
Altcineva le trăgea una după alta
Mă vrea nu mă vrea, spune un glas frumos
Şi în fine s-a bucuratr
Când a văzut că nu a rămas nici una.
Mă vrea! Nu mă vrea!
Mamă mă vrei?
A strigat bucuros fiul meu,
Ochii plin de bucurie şi iubire
I love you, too Mom, mi-a spus,
Şi a zburat bucuria vieţii mele.
Cum să nu mai scriu două versuri pentru cel
Care mi-au umplut viaţa
Cu mulţumiri şi rugăminţi
Din sufletul meu,
Doamne cel Adevărat,
Pentru copii mei şi ai Tăi!
CÂND MOARE ŞI SE STINGE SPERANŢA
(Kur vdes e ngjallet shpresa)
Când moare speranţa
Fuge şi lumina
Care pe suflet îl conduce
În orice vis frumos
Tot cea ce opreşte mişcarea
În umbra speranţei moarte
Înconjoară tot cea ce vrem noi.
Când învie speranţa
Fie şi un cuvânt
Frumos şoptit în ureche
Prin telefon sau ecranul mic
De mii de kilometri la tine ajuns
Atunci scântei de lumini se aprind din nou
Omul cu adevărat ajunge să-nţeleagă
Că viaţa sa, de Dumnezeu dăruită
În Cinstea Lui trebuie cu speranţă s-o trăiască.
CEA DIN URMA POEZIE A MEA
(Poezia ime e fundit)

Printre versuri inima mea
V-am adus-o curată.
Şi vouă tuturor v-am făcut-o cadou.
M-aţi văzut cum am râs, de dor cum am plâns,
Dorul cu voi pentru voi azi am împărţit!
Acum, când inima între versuri am lăsat-o,
Nu ştiu cât de frumos cântec am compus...
Trecutul trist, ştiu a rămas în urmă,
Ca apele unui fluviu curge timpul înainte,
Cu poezie v-am aşteptat, cu claritate,
Acolo am pus sufletul care vă vorbeşte sincer
Cu versul care răsare din inimă,
Câteva clipe de relaxare am adus printre voi!
CÂND SE PIERDE O INIMĂ
(Kur humbet një zemër)

Când se pierde o inimă
Parcă se duce speranţa,
Pe locul frumosului viu
Deseori găsesc tăcerea.
Tu te prinzi după un fir de lumină
Speranţă de viaţă cauţi să creezi
Inima pierdută te doare atât de mult
Încât nicicând nu o poţi uita.

Te rogi din suflet pentru linişte
Dar în agonia tristeţii trăieşti
În inima ta pierdutele deja
Cetăţi de amintiri trecute.

Te rogi ca rugăciunea să aibă răspuns
Să vină ca un fluviu învolburat
Inima pierdută să te găsească
Mierea vieţii să ţi se întoarcă
Să redobândeşti inima pierdută
Lumea ţi se va părea culoare deplină
Să găsim inimile, împreună să ne ţinem
Fiindcă nu suntem demult în această lume.
NE-AM PIERDUT DIN NOU
(Humbëm sërish)

Nu-ţi trebuie mult ca să mă găseşti
În orice trei secunde cu câte un mesaj
Dacă mă pierzi căută-mă mai rar
Fiindcă în orice secundă moare o imagine.
IARTĂ-MĂ!
(Më fal)

Iartă-mă, suflete drag
Că azi inima ţi am rupt-o,
Visul atât de frumos
Ţi-l-am transformat în disperare.
Acum văd
Îngerule cu suflet rănit
Cât de frumos
Cu litere mari ai scris
Mami, te iubesc!

Vai de mine biată
Mamă „încurcată”
Sute de nebunii azi
Inima mi-au cuprins.

Te rog, iartă-mă, inimă
Ochi frumos, înlăcrimat
Mami nu a mai venit lângă tine
Când te ai aşezat pentru a scrie.
Dar cuvintele tale,
Frumos scrise pe carton
Totdeaună inima şi casa
Pe veci au înfrumuseţat-o.
LIPSA DE SOMN
(Mungesë gjumi)

Miez de noapte...
Pruncul plânge,
Alergi primul tropotind,
Somnoroasă te urmez.
Ţii minte, iubite,
Mama ta ce a zis -
Cu copii v-aţi făcut,
Pentru voi somn nu mai este!
Am râs împreună
Şi am spus:
Nu-i nimic,
Azi prima rugăciune,
O spunem doar pentru somn.
UN SĂRUT
(Një puthje)

O, mami, îmi spui
Când mă urmăreşti ca un pui
Sărutul cel promis
De ce nu mi l-ai dat azi?
Repede am întors capul
Prinsă toata în vină,
Îmi cerea ceva ochii ei
Ca un cer în luna mai.

Odorul meu, suflet minunat
Cu ce te am întristat!
Iartă-mă că am uitat de griji
Să te sărut.
Dar tu nu ştii, mami,
De ce caut acel sărut?
Ca toate grijile zilei
Să ţi le alung.
NU CUMVA FLOAREA E SORA MEA
(Mos lulen kam motër)

Azi am văzut o floare tristă
I-am dat apă şi am rămas să văd
Dacă nu cumva frumoasa cu petale în creştere
Fusese ruptă de vântul cel tare.
Oh, ce m-a durut această floare aplecată,
Trupul ei nu era rupt
Dar când i-am văzut rădăcinile smulse
În sinea mea s-a răzvrătit o durere ascunsă.
Nu cumva această floare sunt şi eu
Cu rădăcini smulse de vântul pribegiei
Într-o ţară străină cu drumuri
întinse spre cele patru puncte cardinale!
DU-TE-VINO*
(Ikje-ardhjet)

Ce repede fug şi de neajuns
Minutele, orele, zilele şi nopţile.
Orice dute-vino, timpul preţios
Pe tăcute ne fură împreună cu viaţa.
Ştiu, nu ar avea înţeles această viaţă
Fără despărţirile noastre şi împreunările.
În ele ne-am pierdut şi găsit
De câte ori am împărţit lacrimile sau bucuriile.

Simt gustul amar al depărtării
Ca focul ce frânge inima
Care fuge spre întâlnire.
Şi dureros de dulce să stingă dorul.
Acum aştept întâlnirea cu tine
Fiindcă port lacrimi în ochi.
Am inima de dor pârjolită
Despărţirea e timp trecut.

* Glissando
FOC STINS
(Zjarr i shuar)

Foc stins, dor de necuprins
Flacără ai devenit, tu pe neaşteptate
O scânteie sau jar
În interiorul tău a rămas
Şi eu n-am ştiut.
Anii trecuţi,ploile dense
Nu te-au uitat şi nu te-au stins
Cănd ţi-am simţit focul fierbinte
Rana adăncă,suflet a trezit
Încerc să sting văpaia
Degeaba inima arde părjolită
Sufletul s-a întălnit cu trecutul
Şi s-a simţit împlinit.
ZI DE LACRIMI
(Ditë lotësh)

Încă o zi de lacrimi
Ce curg pe obraji ca ploaia
În faţa mea stelele zăpezii
Învărtesc hora neăncetat
Lacrima plănge iar zăpada răde
Se împreunează
Ar trebui mult timp
Una să devină mare
Alta,
Zăpada,
fluviu.
DORUL DE LACRIMI
(Meraku për lotët)

Mami,
Întreabă cel mic plin de dor
De ce obrajii tăi
S-au înlăcrimat
Şi ridurile frunţii
S-au adăncit.
Ţi-am spus suflete drag
Lacrima nu m-a crescut pe mine
Timpul în faţa lui în suflet
A venit primăvara pe care o iubesc.

Dar mai sunt şi astfel de zile
Cănd focul dorului arde
Şi obrazul devine părău
Pentru acest ochi care lăcrimează.
Nu te speria micuţule
Să şti că nu este lacrima plictiselii
Tot ce iese din sufletul meu
Este talaz de iubire
IMPOSIBILITATE
(Pamundësi)

Pe toate sunt aici adunate
Notele,chitara,pianul si violina
Căntareţii-prietenii mei
Numai căntecul şi-a luat cămpii

Şi a mai spus;
Nu vreau să fiu căntat astfel.
Cu voci răguşite şi inimi pribegite
Vreau să răsun acolo
Unde capul v-a căzut
Unde sufletul pentru Patrie nu s-a ars

L-am urmat căntecul,l-am rugat
l-am căutat obosiţi
dar degeaba, nu l-am ajuns
Ne-am intors unul căte unul
umiliţi
Buzele le-am muscat
şi lacrimi am înghiţit
FUGĂ
(Ikje)

Nu stiu vreo dată
Ca azi, să aflu pe nesteptate
Toate cuvintele şi rimele
Spre mine să năvălească

Nu cumva este veste îndepărtată
Sau acest anotimp încărunţit
Dar simt că azi dela mine
Totul, ah,totul a mai fugit.
TE GĂSESC ŞI TE PIERD
(Të gjej dhe të humb)

Cum te-am lăsat aşa ai rămas
De ani prăfuit
Te-am găsit şi din nou te-am pierdut
Am rămas cu sufletul rănit.
EU ŞI TU
(Unë dhe ti)

Deseori ne îndepărtăm
Parcă nu ne-am cunoscut
La răscruce de drum ne-ntâlnim
Să ne ne despărţim, să fugim departe
Şi nu înţelegem
Cum ardem
Din focul dorului.
TRĂIEŞTE ZIUA!
(Gëzo ditën!)

Nu te întrista dacă ploaia care cade din cer
Te picură direct în sufletul tău obosit
Nu te întuneca dacă visul ţi s-a stricat
Tu ştii, ai posibilităţi să visezi din nou.
Nu te întuneca dacă soarele
Apune mai repede decât te aştepţi
Cuvântul amar să nu-l faci prieten
Nu te-mprieteni cu tristeţea.

Bucură-te de petala florii, de albina harnică
De pasărea măcăleandru, de sunetele muzicii
De priviri furate de după geam
Bucură-te, înţelege, toate sunt pentru tine
Atinge viaţa!
ANIVERSARE DE CĂSĂTORIE
(Përvjetor martese)

Anii au decurs repede, iubite,
Au fugit galopând
Noi împreună am rămas
Ei nefiind ani ci un pas.
Pare un pas atât de mic
De la ziua însemnată
Când ai lăsat în urmă fecioria ta
Ne am găsit căsătoriţi.

Azi iar nu mai credem
Cât timp împreună am petrecut
Dar copii, păsări dulci
Sunt aici, dovadă vie.
Azi avem riduri pe frunte
Firele încărunţite ale zilelor
Au sporit, dar râdem
Uităm, sărutăm copii
Şi spunem:
Noroc!
O SCRISOARE
(Një letër)

Cuvântul frumos rostit
Din inimă curge
Dulce pe hărtie.
Inima ca un bulb primăvara s-a deschis
S-a alintat cu claritate
A râs sufletul cât soarele în mai.
Cuvântul bun sufletul mi-l înverzeşte
Adăugat în tezaurul de prietenie
Mai simţiţi cât de frumos răsună!
DOR DE PĂRINŢI
(Mall për prindërit)

Doar un ceas a trecut, îngerii mei,
De când am primit îmbrăţişările
Şi binecuvăntârile voastre
Sărutările pe fruntea mea încă le simt
În braţe simt strângerile despărţirii
Mâna Tatălui pe umăr o simt
Drum bun! – Mama a dat urarea
Mi se pare că nu v-am văzut cât trebuie
Acum când mi-am luat zborul
Simt dorul că mă prinde
Devenit munte înalt în pieptul meu
Mă-ntreb dacă v-am atins, dacă v-am sărutat
Dacă v-am adus cu venirea un pic de bucurie
Am lăsat cu voi lacrimile despărţirii
Durerea, cuvintele “Vino mai des, fiica mea”
Pentru inimile despărţite, zdrunciunate
Ziua unirii oare va mai veni?
NEVINOVĂŢIA ŞI CREŞTEREA
(Pafajësia dhe rritja)

Te văd îngeraş
Arăţi neîncetat
Ca un vis
Care somnul ţi l-a cotropit.
Mic, aşa cum eşti
Râului nu crezi
Pentru binele adevărat
Tot timpul mai speri.

Pe mine sprijini capul
Ochii închizi încet
Monştrii alungăm
Şoptind cele mai dulce cuvinte.

Nevinovăţie tu eşti vie
Dumnezeu te-a creat
Rău îmi pare că-ntro zi
Pe nevrednic îl vei întâlni,
Nevinovăţie de copil să rămână
Tuturor, ce bine ar fi
Pierdere de suflete n-ar mai fi!
AMINTIRI
(Kujtime)

Încuiat în gât
Cuvântul a rămas
Glasul înmuiat n-a ieşit
Deşi s-a chinuit bietul.
Mai sunt şi astfel de zile.

Când amintirile curg
Rând de-a rândul
Unele la foto, altele în filme
Ca s-o aducem prima tinereţe.

Alături mie, micuţa mea
Care cu întrebări mă acoperă
Spune, ce mare de oameni
Sunt la filmare la izvor!

Sunt, inimioară, acolo
Totdeauna este satul care te conduce
Iată şi pe Bunicuţa
Cum încet apare la poartă.

Iată, după ea şi Tată
Mama plictistă după el
Fraţi, surori, tot satul
Rude şi prieteni.

Mami, întreabă, de ce aici
Când noi mergem undeva
Nu iese nimeni să ne conducă,
Şi plictisit apleacă capul.

Iubite, îngeraşule,
Acolo e altfel,
Este pământ arnăuţesc,
Pe care îl cunoşţi şi te cunoaşte.

Dar, Mami, nu îmi spui
De ce atât departe am mers,
De ce trăim despărţiţi?

O las pe mică să întrebe,
Nu ştiu ce răspuns să-i dau,
Cuvintele şi sufletul devin lacrimi.
RÂSUL DE AZI
(E qeshura e sotme)

Gânguritul cel mai dulce
Ca un pui bucuros
Micuţul l-a dăruit mamei
Când l-a luat în braţe.
Amândoi legănăm mâinile
Şi dulce noi cântăm
Ca un porumb cu pene colorate
Cântecul nu se mai opreşte,
Nu vrem cântecul să-l oprim.

Tu vorbeşti despre litere
Şi nu spui cuvinte
Dar când te a chemat mama
A spus: Dansează cu mine!
Şi Dumnezeu a făcut
Cu Mână Lui Minunată
Să află mama dintr-odată
Ce caută pruncul binecuvântat.
EU ŞI ROBOTUL
(Unë dhe roboti)

Mi se-ntămplă azi
Să fiu ca un robot,
La orice comandă
Fac orice lucru.
De câte ori aud Mami
Instinctul mă duce la tine
Iar gândul
Nu mai există.

De zeci de ori
Poate de sute
M-ai chemat să-ţi fiu aproape
Şi văd că
Roboţica mamii
Are suflet
Ce mult seamănă cu mine!
VALURILE DUNĂRII
(Valët e Danubit)

De câte ori te am căutat valsul meu drag
Dunăre Valuri Albastre printre vise tinereşti
Te am avut, cu nimeni nu te-am schimbat
Inspiraţie a oricărui vis de iubire.

Te am văzut azi, te-a, atins
Valul valsului meu, dans îndrăgostit,
Printre valurile tale liniştite am pierdut
Tinereţea, cu tine am trăit.

Ritmul Dunării Albastre a reînviat
Din nou a învăluit pieptul meu
De mii de ori am dansat cel mai frumos vals
Azi mi se desfoiesc toate amintirile.
DU-TE VÂNTULE
(Shko moj erë)

Celei care la poartă mă aşteaptă
Dute vântule şi spune-i
Dorul cel mare mi-a ars inima
Cum te iubesc, suflete, iubeşte-mă!
Dute măi vântule şi stai alături
Celei care m-a ars
Nu uita să-i şopteşti
Că din inimă şi suflet o iubesc.

Dute vântule, adiere uşoară
În visul ei bate încet
Spune-i să nu mă uite
Şopteşte cuvinte dulci,
Spune-i, adiere, că voi veni
Împreună cu Soarele în Zori
Fiindcă arde inima de dor
Şi iubire sufletul meu!
CÂNTEC DE LEAGĂN DUREROS
(Ninulla e dhimbshme)

Pe fiul meu să-l pui în somn
Cu cel mai frumos cântec
Toate mamele l-au cântat
Când copii au fost legănaţi.
Tu dormi, râde cu glas de stea,
Întâlneşte-te cu îngerii în somn
Râd împreună cu tine
Pentru nepoata mea plâng
Departe e de mine.

Amândoi suntem vârstnici
Născuţi deodată în aceaşi zi
Dar pentru nina-nana
N-a mai avut cântec, ci rafale,
Mintea mea, la acel loc
Acum zboară
Fiule, tu în cântec s-o ţii minte!
PASĂREA PE CARE AM VĂZUT-O AZI
(Zogu që pashë sot)

Am văzut o pasăre care se perpelea
Vroia să se ridice, biata
Vroia să spună
Corbul cel negru m-a lovit.
Apoi am văzut cum s-a chinuit
Braţele să-şi ordoneze
Cu prietenele sale să zboară

Am văzut-o cu ochii trişti
Cum s-a chinuit
Pănă când ciripind
I-a venit un prieten:
De ce oare singuratică ai rămas?
N-am vrut, a răspuns pasărea,
Dar braţele nu m-au ajutat!
AMÂNDOI
(Të dy)

Împreună mergem noi doi
Prin parc, pe străzi şi oriunde
Nici-un minut despărţirea
Sufletul nostru nu o vrea.

Împreună strângem mâinile
Râdem, lacrimăm, ne văităm
Ne vedem prin vise
Şi ne trezim tot împreună.

Se închide ziua, noi tot împreună
Noapte bună, spunem lunii
Aceste clipe sunt mărgăritare
Pentru mama şi copilul său.
NUMAI CUVINTE
(Veç fjalë)

Lume, ape tulburi
Cuvinte în nori
Cuvinte, cuvinte, numai cuvinte
Cuvinte fără fund
Oamnei opriţi-vă!!!!!
Numai cu cuvinte în vânt
Nu mai găsiţi salvare!
SOARELUI VISULUI MEU
(Diellit të ëndrrës sime)

Ai apărut în miezul ultimului meu vis
Aşa cum te-am vrut, rugându-te
Frumos, plăcut, soare de aur
Plin de căldură.

Am întins mâinile cu dorinţa să te simt
Pe veci să ţin o rază în interiorul meu
Dar era doar uin vis, Soarele meu
Trezit am înţeles cât de departe sunt.
UN CADOU
(Një dhuratë)

Fiului meu E. F. Arbër McCormack

Cu buchetul de trandafiri
Azi nu a mai venit la uşa mea
Şi ziua mea albastră
E devenit un cer întunecat.

Plictiseala am luat-o de braţ
Liniştea am făcut-o prietenă
Dar neaşteptată o pălăruţă a înflorit
Cel mai dulce gest m-a păcălit.

Fiul meu, ochi râzând
Pălăruţa mi-a dăruit
Mamă, floarea e pentru tine,
Bucuria inima mi-a cuprins.
URARE
(Urim)
Copiilor mei

Jucaţi voi, îngerii mei!
Jucaţi şi râdeţi, lumea e a voastră
Nicicând nu opriţi jocul stelele mele
Surâsul pe buze să-l aveţi totdeauna
Bucuria să domneasă în sufletul vostru
Toate anotimurile voastre să fie primăvară!

Jucaţi voi, îngerii mei, bucuraţi-vă
Plictiseală să nu văd în ochii voştri
Niciodată griji să nu aveţi
De lumea voastră frumoasă azi să vă bucuraţi
Stelele mele
Această urare a Mamei o înţelegeţi?
ECHILIBRU
(Ekuilibër)

Echilibrul e la tine
Totdeauna
Îl strici sau îl pui la loc
Echilibrul
Stâpân la tine El nu-e,
Domn al ecuilibrului
Eşti numai tu!
LUME MINCINOASĂ
(Botë gënjeshtare)

Ne trezim în neant
În spaţiul gol al disperării.
Ochi întunecaţi de lacrimile dorului
Şi de străzile uitării.
Nu ştim ce căutăm în această lume,
Sfârşitul sau începutul?
DOUĂ VIEŢI
(Dy jetë)

Două lumi desfigurate
Două vieţi, două visuri
Două inimi două iubiri
De dragul cui au devenit cenuşă?
TU VII LA MINE
(Ti vjen tek unë)

Tu deseori vii fără să baţi
Din când în când ca o furtună nebună
Vânturi puternice duci cu tine
Transformi totul în vijelie
Răpeşti orice găseşti în faţa ta
Umpli fluviul tău care demult a murit
Şi fugi apoi uitând
De izvorul care ţi-a stins setea de viaţă.
PENELOPA MODERNĂ
(Penelopa moderne)

Firele pânzei Penelopei moderne
Sunt electroni în spaţiu
Ţese şi desţese pânză de cuvinte
Pentru Odiseu pierdut printre valuri.
Penelopa îmbrăcată în alb
Cu părul lăsat pe umeri îngândurată
Cuvinte nenumerate prin nopţile de gheaţă
Îndrăgostită ţese cuvinte visând întoarcerea
Ţese pânză pentru a îmbrăca sufletul
Bolnav de lipsă de dor pentru Odiseu
Odiseu modern nu luptă cu marea
Sfidând valurile, sirenele, moartea în prag
Odiseu modern călătoreşte cu Benz
Pe străzile oraşului cu lumini unde sirenele nu sunt departe
Ea dulce surâde lui Odiseu cel modern
Care cuminte pictează şi atinge sărutul ei.

Odiseu de azi nu rezistă chinului
Când zboară cu Benz prin străzile Occidentului
El umblă mândru, modernizat pe capitalele Lumii
Uitând de pânza sau lacrimile femeii fidele.
DACĂ CUVÂNTUL MEU ÎN VERS
(Nëse fjala ime në varg)

Dacă prin cuvântul meu
Cu versul cel simplu
V-am adus surâsul,
Simţiţi că râd şi eu cu voi
Şi mă bucur în acest moment.

Lumina am obţinut-o de la voi
Şi vi-o a duc cu versuri în prag,
Dacă cuvântul meu înşirat
Aduce durere, dor
Lacrimă, tristeţe, despărţire
Simţiţi-mă în orice clipă
Prieteni dragi, niciodată nu uitaţi
V-am dăruit sufletul meu carte-deschisă
Prin cuvântul meu în vers s-o citiţi.
REGRET
(Pendim)

Nu îmi pare rău
Pentru zilele care s-au dus
Dar îmi pare rău
Că nu ne-am bucurat
De tot ceea ce e frumos.

Inima mea la fel suferă
Durerea şi despărţirea o simte
Ce repede fuge frumosul
Se pierde şi nu mai vine.
MOMENT VENEŢIAN
(Moment Venecian)

Un val de claritate dulce cuprinde sufletul meu
Parcă iubirea niciodată n-a mai vibrat în sufletul meu
O privire, un surâs, o romanţă,
Un trandafir plăcut ascuns la spate.

Un pas, un cadou, un sărut, o privire,
Un moment, un cuvânt – este un mesaj
Orânduite frumos pe cerul Veneţian
Cu sentimentul frumos ca un miraj.
DUREREA CUVÂNTULUI
(Dhimbja e fjalës)

Ah cât doare sufletul
De cuvântul cel aspru
De lacrima ce iese pe neaşteptate
Din condamnarea inimii
Care nu a vrut închinare,
Dar cuvântul, spus urât
S-a transformat în chin.

A aruncat-o în spaţiul disperării
În prietenia falsă fără braţe
Fără vele pe marea mincinoasă
Cuvântul negândit spus
Câte suflete ucide, cât doare
Munţi de inimi, cuvânt amar
În fiece zi doare.
SUNT CA UN PORUMBEL CU ARIPI SCRISE
(Jam si një pëllumb krahëshkruar)

Sunt ca un porumbel cu aripi scrise
Ca o pasăre în călătorie
Flutur peste vârfuri de munţi
Peste marea ţării mele
Vreau să vin, să mă aşez, să te ating
Ţară de vulturi, binecuvântată
E atâtă vreme de când nu te am văzut
Mă simt ca o pasăre în colivie.

Vrea să vin să ating şi piatra
Să simt mireasmele ispititoare
Florile de miei când răsar
Peste liliac să văd un fluture
Să sting setea cu apa izvorului
În albaneză două cuvinte să schimb
Îndelung cu prietenele mele
Tot ce e al tău să simt şi să alint.



















BIOBIBLIOGRAFIA

Merita Bajraktari Mccormack (Korçë, 1966), pas diplomimit për Ekonomi në UB - Tiranë, kreu studimet Pasuniversitare në Angli ku mori Titullin MBA (Master of Bussines Administration). Letërsia, arti vizual dhe teknologjia moderne janë jo vetëm pasion por edhe fusha të angazhimit të saj. Ideatore, drejtuese e grupit të punës dhe bashkëautore e Antologjisë mbarëfemërore “Mozaikë të një portreti”, Merita ka themeluar dhe drejton disa grup-lista dhe forume virtuale. Shkruan rregullisht në shtypin e diasporës dhe atë shqiptar. Është anëtare e Lidhjes së Shkrimtarëve Shqiptarë të Amerikes (LSHSHA) dhe Anëtare e Shoqatës Ndërkombëtare të Poetëve (ISP).

Në prill 2006, Merita u zgjodh si gjysëm-finaliste në konkursin ndërkombëtar poetik të organizuar nga Libraria Ndërkombëtare e Poezisë dhe fitoi çmimin “Editor’s Choice Award” si dhe medaljen “Ambasadore e Poezisë - Poetry Ambassador” (qershor, 2006), për “Outstanding Achievement in Poetry”. Poezia e saj “Shpirti i Gruas /A Woman’ Soul” hap antologjine poetike të vitit 2006 “Timeless Voices”, botuar nga Libraria Ndërkombetare e Poezisë me 220 poezi të zgjedhura nga poetë nga e gjithë bota.

Në profesion Merita punon si “Managing Director” e kompanisë amerikane “Adria Global” që ushtron aktivitet në fushën e konsulencës teknike në biznes dhe administratë. Së bashku me bashkëshortin e saj John, Merita ka dhënë kontribut profesional në disa vende të botës, si në Afrikën Jugore, Europë dhe Amerikë. Autorja, së bashku me bashkëshortin dhe tre femijët e tyre jetojnë sot në SHBA.

Nga kjo autore: Me Zërin e Zemrës (poezi, Dituria, Tiranë, 2003; Lulet e jargavanit (tregime, Albin, Tiranë, 2005); The Lilac flowers short stories (në anglisht, tregime, Albin, 2005; Mozaikë të një portreti (antologji, drejtuese e punës dhe bashkëautore, Albin, 2004; Tinguj malli (poezi, Albin, 2005); Dritaret e Shpirtit / Ferestrele Sufletului) (poezi në rumanisht, botim I Bashkësisë Kulturore të Shqiptarëve të Rumanisë (2006); Kur të digjem (antologji, bashkëautore, botim i festivalit “Ditët e Naimit”; Timeless Voices (antologji, bashkëautore, botim i Librarisë Ndërkombëtare të Poetëve, 2006. Bashkëautore në Antologjinë e Lidhjes së Shkrimtarëve Shqiptarë të Amerikës (në botim, 2006).

BIOBIBLIOGRAFIE

Merita Bajraktari McCormack s-a născut în urmă cu 40 de ani (1966) la Korçë. După absolvira studiilor de Economie în Albania, a urmat cursuri postuniversitare la Universitatea Surrey din Anglia, obţinând Titlul Profesional MBA (Master of Business Administration, 1998). Cele mai preferate pasiuni ale sale, care deja au devenit angajamente profesionale, sunt literatura, arta vizuală şi tehnologia modern[. Este ideatoare, conduc[toare şi coautoare a antologiei poetice Mozaikë të një Portreti. Între timp a întemeiat şi conduce câteva grup-liste în albaneză şi engleză, scrie mereu în presa periodică a diasporei, şi este membră a Asociaţiei Internaţionale ale Poeţilor, precum şi membră a Uniunii Scriitorilor Albanezi din Statele Unite ale Americii. Merita este semifinalistă în concursul poetic internaţional (aprilie 2006) şi premiată de Editors’ Choice Award din partea Asociaţiei Internaţionale a Poeţilor (ISP), deţin[toare a medaliei Ambasadoare al Poeziei (iunie 2006) din partea Librariei Internaţionale a Poeţilor.

Poezia ei Sufletul Femeii (în engleză) deschide antologia poetică “Timeless Voices”, ediţie a Librariei Internaţionale a Poeţilor cu centru la Maryland (SUA) pentru anul 2006. De profesie este “Managing Director” a companiei “Adria Global”, cu activitate de Consultanţă Tehnică în Business şi Administraţie. Împreună cu soţul ei John, cu care au trei copii, Merita a dat contribuţie profesională şi de caritate în unele ţări ale lumii, ca în Africa de Sud, Europa şi SUA. Trăieşte cu familia la Long Island, New York. Pân[ în prezent a publicat următoarele volume de versuri şi proz[: Cu glas de inim[ (Me zërin e zemrës, 2003), Mozaic ale unui portret (Mozaikë të një portreti, coautoare, 2004), Florile de liliac (Lulet e jargavanit, 2005) care a apărut şi în engleză (The Liliac Flower & The Second Kiss Short Stories, 2005), Sunete de dor (Tinguj malli, 2005). Ferestrele sufletului (Dritaret e shpirtit) este primul său volum antologic care apare în limba română.




Scurt portret despre traducătorul acestei opere
Român după mamă, albanez după tată, Baki Ymeri· s-a născut la Şipkoviţa (Macedonia). A absolvit Facultatea de Filozofie la Universitatea din Priştina (Limba şi literatura albaneză). Între timp a urmat cursuri de specializare în limba română, la Universităţile din Viena şi Bucureşti. Este doctorand al Universităţii din Bucureşti, membru al Uniunii Scriitorilor din România, redactor-şef al revistei Albanezul/Shqiptari, autor a numeroase articole despre aromânii din Balcani, românii din Valea Timocului şi albanezii din Kosova. Pentru activitatea culturală şi publicistică în folosul societăţii, a fost nominalizat din partea Institutului Biografic American (ABI), Omul Anului 2001.
De-a lungul timpului a publicat în diferite reviste din opera a peste 50 de scriitori şi istorici români în limbile albaneză, macedoneană şi slovenă, precum şi unele volume aparţinând lui Nichita Stănescu: Ekspozitë e të palindurve / Expoziţia celor nenăscuţi (Priştina, 1986); Anghel Dumbrăveanu: Kënga e mullibardhës / Cântecul sturzului (Scopie, 1986); Slavco Almăjan: Xhuxhmaxhuxhët harruan të rriten / Piticii au uitat să crească (Priştina, 1989); Marin Sorescu: Eja të ta them një fjalë / Vino să-ţi spun un cuvânt (Priştina, 1990), Halil Hageosai: Umbra cuvintelor / Hija e ëndrrave (Bucureşti, 2004), Carolina Ilica: Duke dashur në fshehtësi / Iubind in taină (Pogradec, 2004), Sali Bashota: Exilul sufletului / Ekzili i shpirtit (Edit. MLR, Bucuresti, 2004), Ibrahim Kadriu: N-a rămas timp pentru sărbători / S’mbet kohë për kremte (Bucureşti, 2005).

Bibliografie lirică: Kaltrina (ediţie bilingvă, română-albaneză, Editura Kriterion, Bucureşti, 1994); Dardania (ediţie bilingvă, română-albaneză, Editura Deliana, Bucureşti, 1999); Zjarr i Shenjtë / Foc Sacru (Tetova, R. Macedonia, 2001); Lumina Dardaniei (Editura Muzeul Literaturi Române, Bucureşti, 2004). Despre poezia lui au scris: Marin Sorescu, Alex. Ştefănescu, Marin Codreanu, Carolina Ilica, Octavian Soviany, Radu Voinescu, Hristu Cândroveanu, Luan Topciu etc. După Luan Topciu, Baki Ymeri este omul care şi-a dedicat toata viaţa pentru afirmarea istoriei albanezolor din România, dar el în primul rând este poet, şi acest sfânt dar continuă să-l fructifice cu succes.
Portret i shukurtër për përkthyesin e kësaj vepre

Baki Ymeri* është i njohur si poet, përkthyes, eseist dhe publicist. U lind para 50 vjetësh në Shipkovicë të Tetovës, nga një baba shqiptar (Ajvaz Voka), dhe nga një mama rumune (Aurelia Graur). Kreu gjuhën dhe letërsinë shqipe në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Kosovës në Prishtinë (1969-73). Duke qenë i ndjekur nga pushteti komunist i ish-Jugosllavisë, arratiset në Rumani (1973), vazhdon studimet e specializimit në Vjenë (1974) dhe në Bukuresht (1975). Ndërkohë shkruan, përkthen dhe boton artikuj e studime mbi lidhjet farefisnore rumuno-shqiptare, përhap literaturë shqipe në relacionin Bukuresht-Shipkovicë-Prishtinë, shpifet, ndiqet, arrestohet (1975) dhe dënohet nga Gjykata komuniste e Qarkut të Shkupit me gjashtë vjet burg të rëndë (1976). Arsyetimi i procesit të montuar politik ishte: bashkim për veprimtari armiqësore kundër bashkësisë sonë socialiste.
Që nga viti 1971 përkthen letërsinë shqipe në gjuhën rumune dhe anasjelltas, jep provimet e doktoratës në Universitetin e Bukureshtit, polemizon, afirmon dhe mbron çështjen shqiptare të Kosovës në shtypin rumun dhe atë shqiptar, merr pjesë në simpoziume ndërkombëtare për mbrojtjen e të drejtave të njeriut, afirmon diasporën shqiptare, bashkëpunon me një varg revistash e gazetash në veri dhe jug të Danubit, vepron në kuadrin e Këshillit Udhëheqës të Bashkësinë Kulturore të Shqiptarëve të Rumanisë, themelon Shoqatën e Miqësisë Rumuno-Shqiptare, afirmon dhe përkrah bijtë dhe bijat e rilindësve tanë. Të gjitha aktivitetet i kryen vullnetarisht, pa kurrfarë të ardhurash.
Gjatë këtyre viteve ka botuar në revista të ndryshme mijëra vargje nga vepra të dhjetëra shkrimtarëve rumunë klasikë e bashkëkohorë, në gjuhën shqipe, maqedonase dhe sllovene, si dhe disa vëllime që u përkasin poetëve që pasojnë: Nikita Stënesku: Ekspozitë e të palindurve (Prishtinë, 1986), Angjel Dumbrëveanu: (Kënga e mullibardhës (Shkup, 1986), Sllavko Almëzhan: Xhuxhmaxhuxhët harruan të rriten (Prishtinë, 1989), Marin Sorescu: Eja të ta them një fjalë (Prishtinë, 1990), Halil Haxhosaj: Umbra cuvintelor/Hija e ëndrrav (Bukuresht, 2004), Karolina Ilika: Duke dashur në fshehtësi (Pogradec, 2004), Sali Bashota: Exilul sufletului/Ekzili i shpirtit (Bukuresht, 2004), Ibrahim Kadriu: N-a rãmas timp pentru sãrbãtori/ S’mbet kohë për kremte (Bukuresht, 2005), Merita Bajraktari: McCormack, Ferestrele sufletului, Dritaret e shpirtit (2006).

Bibliografi lirike: Kaltrina (botim dygjuhësh shqip-rumanisht, Bukuresht, 1994); Dardania (botim dygjuhësh, Bukuresht, 1999; Zjarr i Shenjtë (Tetovë, 2001; Lumina Dardaniei/Drita e Dardanisëi (Muzeu i Letërisës Rumune, Bukuresht, 2004): Drumul Iadului spre Rai/Rruga e Ferrit për në Parajsë (Bukuresht, 2005). Për poezinë e tij kanë shkruar: Marin Soresku, Oktavian Soviany, Luan Topçiu, Radu Voinesku, Marin Kodreanu, Xhelku Maksuti etj.
Baki Ymeri është autor i qindra artikujve për diasporën shqiptare dhe bashkautor i dy monografive mbi sivëllezërit tanë në veri të Danubit: Shqiptarët e Rumanisë (Tetovë, 1994), Emigracioni nga Maqedonia Perëndimore në Rumani (Shkup, 2004). Ai është njëherësh njohës i një numri të konsideruar gjuhësh të huaja, autor i qindra artikujve mbi diasporën shqiptare, zbulues thesaresh të shoqërisë Drita, anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Rumanisë, laureat mirënjohjesh të ndryshme, i nominuar nga Instituti Biografik Amerikan (ABI): Njeriu i Vitit 2001. Jeton dhe krijon në Bukuresht, ku jep kontribut për afirmimin e vlerave letrare të Kosovës në gjuhën rumune, boton, udhëheq dhe shpërndan revistën Shqiptari/Albanezul. Sipas dr. Luan Topçiut, Baki Ymeri është njeriu që shkriu jetën për historinë e shqiptarëve të Rumanisë dhe, mbi të gjitha, për poezinë, këtë dhuratë hyjnore, që e ka bërë dhe vazhdon ta bëjë të frytshme.

* Albert Voka është pseudonimi letrar i shkrimtarit Baki Ymeri
CUPRINS
PËRMBAJTJA

Farmecul drumului spre stele
Magjia e rrugës për në yje
Cuvântul
(Fjala)
Clipa de dor
(Çast malli)
Dacã cuvântul meu în vers
(Nëse fjala ime në varg)
Cum pot sã-i spun inimii
(Si mund t’i them zemrës)
Vreau sã fug
(Dua të ik)
Îmi trebuie
(Më duhet)
Dor
(Mall)
Trei cuvinte
(Tri fjalë)
Culorile
(Ngjyrat)
Vino cu mine
(Eja me mua)
Dacã ţi-e dor de mine
(Në ke mall për mua)
Soarele meu
(Dielli im)
Unirea paralelelor
(Bashkim paralelesh)
Lumea de femeie
(Botë gruaje)
Cunosc o femeie
(Njoh një grua)
Ochi de copii
(Sy fëmijësh)
Regret
(Pendim)
Primul şi ultimul
(I pari dhe i fundit)
Transformare
(Transformim)
Cântecele mele
(Këngët e mia)
Nu pot sã spun Nu!
(S’mund të them Jo!)
Bucatele mele
(Copëzat e mia)
De ce ai rãmas aşa
(Përse mbete kështu)
Cea din urma lacrimã
(Loti i fundit)
Zbor peste cerul vostru
(Fluturim mbi qiellin tuaj)
Dã-mi
(Më jep)
I love you, too!
I love You, too!
Când moare şi se stinge speranţa
(Kur vdes e ngjallet shpresa)
Cea din urma poezie a mea
(Poezia ime e fundit)
Când se pierde o inimã
(Kur humbet një zemër)
Ne am pierdut din nou
(Humbëm sërish)
Iartã-mã
(Më fal)
Lipsa de somn
(Mungesë gjumi)
Un sãrut
(Një puthje)
Nu cumva floarea e sora mea
(Mos lulen kam motër)
Dute-vino
(Ikje-ardhjet)
Foc stins
(Zjarr i shuar)
Zi de lacrimi
(Ditë lotësh)
Dorul de lacrimi
(Meraku për lotët)
Imposibilitate
(Pamundësi)
Fugã
(Ikje)
Te gãsesc i te pierd
(Të gjej dhe të humb)
Eu şi tu
(Unë dhe ti)
Trãieşte ziua
(Gëzo ditën)
Aniversare de cãsãtorie
(Përvjetor martese)
O scrisoare
(Një letër)
Dor de pãrinţii
(Mall për prindërit)
Nevinovãþia şi creşterea
(Pafajësia dhe rritja)
Amintiri
(Kujtime)
Râsul de azi
(E qeshura e sotme)
Eu şi robotul
(Unë dhe roboti)
Valurile Dunãrii
(Valët e Danubit)
Dute vântule
(Shko moj erë)
Cântec de leagãn dureros
(Ninulla e dhimbshme)
Pasãrea pe care am vãzut-o azi
(Zogu që pashë sot)
Amândoi
(Të dy)
Numai cuvinte
(Veç fjalë)
Soarelui visului meu
(Diellit të ëndrrës sime)
Un cadou
(Një dhuratë)
Urare
(Urim)
Echilibru
(Ekuilibër)
Lume mincinoasã
(Botë gënjeshtare)
Douã vieţi
(Dy jetë)
Tu vii la mine
(Ti vjen tek unë)
Penelopa modernã
(Penelopa moderne)
Dacã cuvântul meu în vers
(Nëse fjala ime në varg)
Regret
(Pendim)
Moment Veneţian
(Moment Venecian)
Durerea cuvântului
(Dhimbja e fjalës)
Sunt ca un porumbel cu aripi scrise
(Jam si një pëllumb krahëshkruar)
Biobibliografie
Biobibliografi
Scurt profil despre traducãtorul acestei opere
(Profil i shukurtër për përkthyesin e kësaj vepre)


· Visar Zhiti, Rugăciunile Maicii Tereza sau poezia vieţii sale, prefaţă volumului lui Maica Tereza- Gonxhe Bojaxhiu, Ne întâlnim printre stele, Cabej, Tirana, 1997.
· Visar Zhiti, Rugăciunile Maicii Tereza sau poezia vieţii sale, prefaţă volumului lui Maica Tereza- Gonxhe Bojaxhiu, Ne întâlnim printre stele, Cabej, Tirana, 1997.
· Albert Voka (prezent pe prima coperta) este pseudonimul literar al scriitorului Baki Ymeri