Intervista e meposhtme eshte realizuar nga gazetarja e radios "BlueSky , Vera Pelaj, Prishtine
Blue Sky: Urime Z.Kulla për Dekoratën "Mjeshtri i Madh", dekretuar nga ish Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Alfred Moisiu. Si ndjeheni ?
Pellumb Kulla: Natyrisht, ndjehem mirë. Është një dekoratë e çmuar. Vlerësimi m’i shton energjitë, ma shton dhe ambicien.
Blue Sky: Kush e rekomandoi emrin tuaj për këtë dekorim dhe me ç'farë motivacioni?
Pellumb Kulla: Emrin tim e rekomandoi Ministria e Kulturës me nxitjen e drejtpërdrejtë të Këshillit Bashkiak të qytetit të Fierit, qytet, në të cilin unë kam kaluar vitet më të shëndetshëm e më pjellorë të krijimtarisë sime.
Blue Sky: Kujt i jepet ky titull nga Presidenti? Më gjerësisht, nëse mund të na
thoni.
Pellumb Kulla: Me përmbysjen e komunizmit, u hoqën nga qarkullimi edhe një numur titujsh e dekorimesh. Artistëve iu hoqën titujt “Artist i Popullit’ dhe “Artist i Merituar”. Megjithatë titulli i ri “Mjeshtër i Madh” nuk zëvendëson asnjërin nga këta dhe, për më tepër, nuk u jepet vetëm artistëve. U jepet njerëzve të shquar në fushat e kërkimeve shkencore, të arritjeve të shquara sportive dhe në veprimtaritë e shumta e të gjëra kulturore, si kritikë, studime e tje.
Blue Sky:Është vendosur ende për kohën dhe vendin i dhënies së dekoratës?
Pellumb Kulla: Mund të jepet shtatorin e ardhshëm, në kremtimin e 50 vjetorit të Estradës Profesioniste të Fierit.
Blue Sky:Veprat tuaja letrare janë të shumta. Dy prej tyre jane realizuar edhe nga disa trupa teatrore në Kosovë. Pse keni munguar ju si regjisor në realizimin e tyre në Kosovë?
Pellumb Kulla: Kanë qenë kënaqësi të jashtëzakonshme për mua, edhe pse ishin vetëm lajme, që në skenat e Teatrit të Prishtinës dhe të Gjakovës ishin vënë komedia “Shoku Niqifor” (1980), teksa në Prizren dy vjet më pas qe realizuar “Dy Krisma në Paris” Njoftimet për këto ngjarje artistike në Kosovë, që ishin aq të lidhura me angazhimet e mia, mua më erdhën fshehurazi, me copa gazetash të Prishtinës që m’i sillnin miq që kishin qenë në Kosovë. Unë kam munguar atje, pra, jo vetëm si regjisor, por dhe si autor i ftuar në premierat, bile edhe si spektator. E gjitha kjo, për shkak të izolimit famëkeq të vendit tonë. As që mund të përfytyrohej atëherë, që unë të lejohesha të kapërceja kufirin shqiptar edhe pse prapëseprapë do të ndodhesha brenda kufijve kombëtarë. Absurditet dhe turp!
Blue Sky: Ç’farë përshtypjesh keni për letërsinë që krijohet në Kosovë dhe Shqipëri, në vitet e fundit?
Pellumb Kulla: Është një letërsi e çliruar nga shumë vargoj çensurorë. Kjo nuk e bën detyrimisht cilësinë më të lartë, sepse liria nuk të bën kurrë më të zotin nga sa je. Megjithatë e ardhmja në këto kushte të reja të çrobërimit është premtuese. Është shumë e nevojshme që në Shqipëri të njihen më mirë arritjet e shkrimtarëve kosovarë e sidomos narrativa. Poezia njihet më shumë. Fola për viset tona jugperëndimore, pasi ky boshllëk atje është më i ndjeshëm dhe jo se Kosova i njeh fort mirë krijuesit tanë.
Blue Sky: Po për kritikën letrare ç’ka mendoni? A po kritikohet vërtet për veprën letrare apo vetëm po lavdërohet?
Pellumb Kulla: Unë mendoj se kurrë kritika nuk ka qenë faktor përcaktues në ecurinë e letërsisë tonë kombëtare. Nuk flas dot me siguri të plotë për viset tuaja, por për viset tona, kam mendimin e patundur që ajo ishte një jehonë e keqe e opinioneve të lidershipit politik diktatorial. Me metodë jehonash nuk mund të zhvillohe kritika e vërtetë. Për të pavdekshme as që bëhet fjalë! Teksa sot, vërtet që përkëdhelja dhe hosanna-të janë tipari më i pranishëm i kritikës letrare. Nuk e di mbase ka ndikuar dhe shpërthimi i depove të armatimit të ushtrisë në vitin 1997!
Blue Sky: Ju keni shkruar disa libra vitet e fundit, si " Rrëfenja nga Amerika" ,"Skënder Sallaku ose si qeshnim nën diktaturë " si dhe "Lejlekët nuk kthehen më". Lexuesi i ka pëlqyer këto tri vepra. Cilën nga këta të tria, e preferoni më shumë?
Pellumb Kulla: Të tria janë shumë të dashura për mua. Mendoja se një pëlqim publik më të veçantë mund të gjeneronte romani i tregimizuar “Lejlekët nuk vijnë më”. Por mbase koha, që kur doli ai, nuk ka qenë e mjaftueshme për të arritur atje ku ëndërroj unë. Kështu që na mbetet të shënojmë vetëm preferencat relative të lexuesve. “Rrëfenja nga Amerika” kërkohet më shumë.
Blue Sky: Libri juaj "Pushtimi i Amerikës", është përzgjedhur ndër librat më të mirë të shkrimtarëve shqiptarë më me famë. Ju jeni cilësuar si "Zë i veçantë në Letërsinë Humoristike". Si ndjeheni për këtë nder dhe vend special që ju është dhënë?
Pellumb Kulla: Vetë ftesa e Shtëpisë Botuese “Toena” në kolanën e tregimit të zgjedhur shqiptar ishte një nder dhe një afirmim i rëndësishëm. Cilësorët që përmendni ju, janë thjesht të kohës kur përgatitej botimi. Nuk di se si është pritur më pas përmbledhja ime. Nuk di bile, as se si janë pritur përmbledhjet e të tjerëve në atë kollanë, ato të Dritëro Agollit, të Sotir Andonit, Teodor Laços, Faik Ballancës e të tjerëve…
Blue Sky: Ju jeni personalitet, jo vetëm në fushën e Artit, por edhe atë të Diplomacisë. Detyrat tuaja në këtë fushë, ishin nga më të ndryshmet. Periudha në të cilën ju mbajtët barrën e diplomacisë shqiptare në OKB, ishte periudhë e vështirë. Çka do të dëshironi të ndani me adhuruesit tuaj për këtë fushë të angazhimit tuaj?
Pellumb Kulla: Nga aktiviteti im i shkurtër diplomatik ruaj kujtime shumë të dashura. Ish një situatë interesante. Regjimi komunist qe përmbysur. Strukturat e vjetra do të zëvëndësoheshin detyrimisht me të reja, ngaqë politika e jashtme kish ndryshuar. Izolimi i Enver Hoxhës kish ngritur telat me gjemba të armiqësive me gjithë botën. Ne ishim ngarkuar t’i sheshonim ata tela e të kërkonim miqësi, përkrahje ekonomike dhe oksigjen për demokracinë e brishtë shqiptare. Ishim të vetëdijshëm se aty ku rezultatet diplomatike qenë zero, edhe pak sikur të bëje, do të dukeshe më i vlefshëm se ata që prodhuan zeron. Por ne bëmë më shumë. Që në vitin e parë të shërbimit tim, Asambleja e Përgjithëshme e OKB filloi serinë e rezolutave për Kosovën. Ato kurrorëzuan punën e madhe që qe bërë deri në atë kohë në të dy anët e kufirit shqiptaro-shqiptar pas vitit 1990, por unë jam i lumtur që starti i tyre u bë pjesë e sukseseve të stafit tonë në Nju Jork. Dhe këtu duhet të kemi parasysh se gjatë diktaturës komuniste, për 40 vjet rresht anëtare e Organizatës së Kombeve, Shqipëria dhe misioni i saj diplomatik enverian nuk i pat turbulluar ujërat për atë që ndodhte në Kosovë. Pas përmbysjes së komunizmit misioni ynë u bë në mënyrë të natyrshme pika e takimit me OKB, si për Tiranën ashtu edhe për Prishtinën. Nuk do të harroj efektin që pati një fjalimi im në Komitetin e Pestë, kur në kuadrin e UNICEF-it planifikohej dhe u dha një ndihmë e rëndësishme për fëmijët e Shqipërisë dhe të Kosovës. Pasi kisha falenderuar në emër të Shqipërisë, kërkova fjalën edhe një herë për të falenderuar për ndihmën që u jepej fëmijëve kosovarë, pasi përfaqësuesi jugosllav qe i përjashtuar, ndërsa përfaqësues Kosova nuk kishte. Fjalimi ishte mjaft prekës. Unë këmbëngula që megjithëse Kosova qe ende pjesë e Jugosllavisë, ndihma të mos kalonte nëpërmjet Beogradit, por të shkonte direkt në kryeqytetin kosovar dhe komisionerët ndërkombëtarë të UNICEF-it të largoheshin që andej vetëm kur ndihmat të ishin shpërndarë. Pas botimit të kësaj fjale në shtyp, unë kam marrë letra të panumërta, mjaft prekëse nga Kosova dhe nga kosovarët nëpër botë. Ju tregova për këto veprimtari, si ato më mbresëlënëset, por ne patëm edhe shumë angazhime të tjera për hapjen e mëtejshme të vendit tonë, për bashkëpunimin e ngushtë me Unionin Europian, me ShBA dhe me demokracitë e mëdha botërore, në vatrat e nxehta të rruzullit. Ne u kujdesëm si për bashkëpunimet shkencore ashtu edhe kulturore. Në ato vite neve na kërkohej devotshmëria dhe ne e dhamë pa rezerva devotshmërinë dhe entuziazmin tonë në dobi të kombit shqiptar.
Blue Sky: Xhuljeta, bashkëshortja juaj, është artiste. Ju keni punuar bashkë në Fier. Sa role të saj i keni shkruar ju dhe cili është roli më i preferuar nga ju të dy?
Pellumb Kulla: Unë kam shkruar 80 deri 85 përqind të roleve për të. Ne me Xhuljetën kemi opinione edhe të ndryshme, por për rolet e saj bashkohemi në dy: Kryeneçja Katerinë, tek komedia “Zbutja e Kryeneçes” e U. Shekspirit dhe Poleska, fallxhorja me gjuhë të partishme në dramën-satirë “E Bukur Shtëpi e Vjetër”, shkruar nga unë në vitin 1989.
Blue Sky: Çfarë pëlqen ajo nga gjithë sa keni shkruar ju?
Pellumb Kulla: Një pyetje kaq të specifikuar unë asaj nuk ia kam bërë dhe nuk dua t’ia bëj. Kam mendimin, se më shumë nga gjithçka, asaj i pëlqen letërsia ime jo publike: letrat e dashurisë që ka marrë prej meje nga viti 1964 deri në martesën tonë në vitin 1969. Ajo i ruan ato me kujdes dhe kur unë u hedh një sy ve re se nuk e ka fort gabim: personazhet, unë dhe ajo, janë dy ëndërrimtarë të pastër, pak qesharakë, por gjithësesi mjaft të dashur.
Blue Sky: A e ka ndjekur rrugën e aktrimit apo regjisë, dikush nga fëmijët tuaj?
Pellumb Kulla:Jo. As vajza Era dhe as dy djemtë, Flladi dhe Ditbardhi.
Blue Sky: Me ç'farë projektesh jeni i angazhuar kohët e fundit?
Kam një vit që po bëj një punë mjaft tërheqëse. Janë shkrimet që kam bërë për skenën e teatrit, nga gjinitë më të gjata e deri te gjinitë e shkurtra e miniaturat. Është një punë afro 30 vjeçare. Ajo është përmbledhur në 3 vëllime nga mbi 400 faqe secili me titull në të tre vëllimet “Teatri, kjo lojë magjepsëse”. Është si të thuash i gjithë mielli që kam sjellë unë për magjen e skenës. Shpresoj që kjo përmbledhje të shohë dritën e botimit brënda këtij viti.
Vera Pelaj, radio "Blue Sky" - Prishtine
No comments:
Post a Comment