Klienti im i parë
( Bazuar në një ngjarje të jetuar)
Nga Albana Lifschin
Kur zoti Denis, pedagogu ynë i praktikës civile, në universitetin e Nju Jorkut, duke spjeguar leksionin e parë na tha se "All lawyers are sharks" (Të gjithë avokatët janë peshkaqenë) mua më ra lapsi nga dora. Mu bë se dëgjova zërin e gjyshes të më thosh: Po ti moj merhume, çdo këtu?
Vështrova perreth nga auditori. Asnjëri nuk reagoi. Në të kundërt studentët e kursit, ata që një vit më pas do punonin për "peshkaqenët" vazhdonn të mbanin shënime të vëmëndshëm se mos u kalonte gjë. Mu duk e çudiçme që ai që e kishte bërë atë ' përkufizim", ishte për vete avokat.
Dennis ishte një meso burrë, i zbardhur në tëmblat. Anglishten e fliste me një akcent të lehtë. Duhej të ishte me origjine latine. Shpejtësia e tij e të folurit për mua ishte perfekte. Leksioneve që merrja në orët e tij nuk u mungonte asnjë fjali. Natyrisht kjo më lehtësonte punën pasi kur i zbardhja shënimet në kompjuter nuk më duhej të përdorja manjetofonin që isha mësuar ta merrja me vehte në klasë si përforcim.
Provimi i parë ishte pikërisht ai i lëndës së tij dhe unë i kushtova shumë kohë. Më dukej sikur ai provim do të maste forcat e mia, nëse e bëja dot atë shkollë apo jo. Reth e qark në klasë studentet ishin të paktën 10 a 15 vjet më të rinj se unë. Unë isha nga ata që i isha kthyer shkollës për herë të dytë në një moshë të pjekur dhe për më tepër jo në gjuhën e nënës. Më të mëdhenj se unë duhet të ishin Davidi një izraelit dhe Kolaski me origjine polake që thoshte se kishte punuar dikur në Pentagon..
Në provimin e praktikës civile nga pesëmbëdhjetë studentë që ishim gjithësej në klasë, nëntë kishin marrë notën maksimale, A. Kur mora fletën e rezultateve , që ishte një listë e ndarë në kollona, ku emrat tanë ishin zëvëndësuar me numra idendifikues, nuk më besohej që po shikoja A-në kapitale përbri numrit tim.. Kënaqësia aq e papritur që më kishte ndritur fytyrën tek vështroja ate copë letër e kishte bërë të vetën.
-Dukeni e habitur nga rezultati.
Pas shpinës sime qëndronte Davidi me gjyslykët e shkara mbi hundë e me një buzagaz vesh më vesh.
- Po, u përgjigja- nuk e kisha përgatitur veten për A. Po ju?
-Nuk duhet të habiteshit. Me sa u kam vënë re unë ju mbani shënime të rregullta, tha ai pa ju përgjigjur pyetjes sime.
Davidi qe i pari që kishte komunikuar me mua, ndoshta sepse ne ishim afër me moshë. Punonte në një zyrë avokatie por ankohej se nuk e paguanin sa duhet. Madje e quante "koprac" avokatin i cili i a merrte shpirtin në punë deri në minutën e fundit për një rrogë minimale.. Sidoqoftë thoshte shpesh se çka kishte mësuar në zyrë e kishte ndihmuar mjaft për leksionet. Madje thosh se praktika e kishte nxitur të rregjistrohej në shkollë për paralegal. Duke patur diplomën e asistentit nga një universitet me prestigj si ai i Nju Jorkut, ai besonte se do merrte një rrogë shumë të mirë. Bënte vazhdimisht pyetje gjatë spjegimit e nuk e çante kokën shumë për vështrimet qortuese e studentëve te tjerë të cilëve pyetjet e Davidit shpesh u dukeshin si ndërprerje të panevojshme të spjegimit .
-Pse te mos pyes ? Unë e paguaj këtë shkollë, thosh ai.
Sa për mua, mua me vinte mirë që ai pyeste se kështu sqaroja disa gjëra që nuk arrija ti kuptoja si duhet me herë të parë.
Pas mbarimit të shkollës, ku bëj be se studiuam pothuajse të gjitha lëndët që marrin avokatët por të ngjeshura në një kohë shumë më të shkurtër, ndjeva nevojën e një pushimi të gjatë. Shkova në Tiranë për një muaj. Kur u ktheva ndihesha e freskët dhe fillova menjëherë maratonën e kërkimit të punës.
Intervistën e parë e pata në Manhattan, në një firmë të dy avokatëve të rinj, Pasi më bënë tërë përshkrimin e punës që duhej të bëja dhe kjo përmblidhte detyrat e asistentes legale për të dy avokatët plus atë të sekretares, më i vjetri nga ata më pyeti:
-Ç'farë rroge prisni nga ne?
Kjo është pyetja më e vështirë që mund t'i bëhet një të intervistuari. Këtu nevoja për punë bie ndesh me përvojën . Përgjigja që jep mund të përmbysi njëherësh vendimin për të të marrë në punë. Mosha, eksperienca , personaliteti... Të gjitha këto intervistuesi i kalkulon që në çastet e para të intervistës. Gjithë puna është sa je në gjendje të bësh kompromis, që do të thotë të pranosh më pak pa u ndjerë keq, apo pa të ardhur keq për veten tende. Unë isha përgatitur të përgjigjesha pikërisht me gjuhën e kompromisit, kur avokati tjetër mbështetur tek dritarja lëshoi pyetjen:
-Pse nuk vazhduat për avokate? Resumeja juaj është impresive..
Nuk e di pse kjo pyetje që për dikë do të qe mikluese tek unë la përshtypjen e një përplasje dere.. Pata një parandjenjë të menjëhershme se nuk do të më punësonin. Kur mora ashensorin ndjeja ende efektin e saj. Mu kujtua shakaja e një kolegut tim të vjetër që më pat thënë " ti nuk e ve re veten por me kostum ti dukesh më shumë si një punë-dhënëse se sa si punë-kërkuese. Më mirë hap një bisnes tëndin e s'ke nevojë ti rrish lepe- peqe tjetrit"
Puna është është që ne na kishin mësuar të shkonim në intervistë pune me kostum. Ky qe kodi i sugjeruar veshjes. E sa për bisnes timin, unë isha e sigurtë që nuk i kisha aftësitë e nevojshme për bisnes privat, siç isha e sigurtë që ngordhja në punë. E po, ku ta dinin bosat këtë?
Kur vajta në shtëpi shkrova një letër formale falenderimi dhe e nisa në adresë të zyrës në Manhattan pa shpresuar për përgjigje.
Të nesërmen hapa gazetën lokale. Më zunë sytë lajmërimin e një firme avokatësh që kërkonin një paralegal. Jepej numri i faxit. Faksova resumenë. Pastaj hapa librin e verdhë të telefonave dhe u përpoqa të gjej ndonjë gjë, por dukej sikur askush nuk kishte në plan të punësonte "atë kohë"
Ishte menjëherë pas 11 shtatorit dhe shumë zyra avokatësh në Manhattanin e poshtëm ishin mbyllur përkohësisht .
Sidoqoftë kërkimi e punës për mua u bë një maratonë e lodhshme dhe diziluzionuese. Dhe pati momente kur thosha se duhet të harroja sa e kisha patur rrogën para se të shkoja në shkollë. Më duhej të fusja patjetër këmbën diku, sa për te thënë që po bëj diçka ndërkohë që do vazhdoja kërkimin. Po ku të filloja qoftë edhe për një praktikë të thjeshtë përgatitore?
Një pasdite i rashë një telefoni të një zyre e i ofrova shërbimin tim pa pagesë. Zotëria më bëri një pyetje krejt jashtë standartit : Ç'farë moshe keni? Kjo sikur nuk hynte në listën e pyetjeve " të ligjshme"për të intervistuarin. E gëlltita pakënaqësinë që më shkaktoi e i thashë që kisha nevojë vetëm për pak praktikë zyre si asistente legale dhe shtova " Nuk jeni i detyruar të më paguani.
-OK , ra dakort zëri i kënaqur nga ana tjetër e linjës.
* * *
Ishte pikërisht dita e parë e praktikës kur në shtëpi gjeta një mesazh nga një mik i vjetër i familjes. I rashë telefonit dhe megjithëse kishim kohë pa folur, ai hyri drejt e në temë. Më pyeti nëse mund t'i rekomandoja ndonjë emër avokati për një mikun e tij që kishte ardhur tani vonë në Nju Jork.
-Ai miku yt paska qënë me fat. Ke marrë taman në kohë. Unë sapo kam filluar praktikën tek një avokat, prandaj thuaji të vijë atje, i thashë.
I dhashë adresën e numrin e telefonit të avokatit dhe ai më dha emrin e mikut të tij.
Të nesërmen aty nga ora dy pasdite në zyrë hyri një meso burrë, i veshur mirë. Ai vështroi përreth dhe pastaj i pasigurtë mu drejtua :
-A flisni shqip ju?
-Flas, i thashë, mos jeni miku i Gencit?
-Po, u përgjegj ai i lehtësuar.
-Ulu në karrike . Do të presësh derisa avokati të mbarojë me klientin që ka në zyrë, i thashë duke buzëqeshur.
Luani, kështu quhej klienti, hoqi pallton e vuri mbi karriken pranë tij e zuri të më tregoje hallin që kish. Qe martuar me një shqiptaro-amerikane, por tre-katër muaj pas ardhjes këtu kishin filluar grindjet dhe tani i trembej divorcit.
-Kam frikë se mos i humbas letrat moj motër, më kupton. Se ajo mi bëri dokumentat, domethënë unë i kam dokumentat mbi bazën e martesës.
-Po si është kjo punë që po prisheni për tre-katër muaj? E pyeta.
-Unë e kam njohur që në Shqipëri, vite të shkuara. Ishim të dashuruar . Pastaj ajo qe me fat, i doli llotaria. U bënë shtatë vjet që atehere. Kur erdhi në Shqipëri herën e fundit bëmë fejesën, pastaj martesën. Kur vij këtu.. ç'të shoh?.. Është kthyer në njeri krejt tjetër. S'e njoh më. As gatuan, as bën. Porosit pica. Merr makinën e fiu këtu, fiu atje.Ç'është ky trabjat?.
Po e dëgjoja. Vinte nga jugu i Shqipërisë, nga një qytet që tradicionalisht vajzat janë shumë punëtore e për shtëpi.
-Dëgjo, i thashë, mua s'më takon ta them këtë por si shqiptare që kam vite në këtë vend, po të pyes: Mos po nxitohesh që të ka vajtur mendja tek divorci? Ajo erdhi në Shqipëri e u martua me ty. Po të mos të donte s'vinte. Apo jo? Kur jeni njohur ju vite të shkuara, ishte ndryshe. Këtu vajzat s'kanë ato tarbjate (unë përdora fjalën e tij) si ato që kanë patur nënat tona një herë moti. Ajo shqiptare është vërtet, por jetoni në Amerikë tani. Ndryshon puna. Ti mos prit çdo gjë nga ajo. . Si i thonë një fjale si është vëndi bëhet kuvendi, i thashë unë, pa qënë në brendësi të mardhënieve të tyre vetëm e nisur nga mendimi që ata kishin një kohë të shkurtër bashkë e ai po kalonte vështirësitë e para të adaptimit me jetën e këtushme..Të paktën kështu mendoja unë.
Ai krojti kokën.
-Po sado ndryshe të jetë dreqi e mori, kur vjen burri në shtëpi, gruaja luan nga vendi, jo të mos i shqisë sytë nga televizori! Të thote një "haj" dhe aq. Po pse ç'jam unë të lutem shumë?
Papritur avokati hapi derën dhe unë i prezantova klientin. Ai e ftoi brenda.
Konsultimi me avokatin mori njëzet minuta. Doli prej andej me buzë në gaz.
-Duket djalë i mirë ky avokati . Të shohim mbase më ndihmon Zoti edhe mua. Faleminderit edhe ty, motra.
Veshi pallton dhe duke më përshëndetur tërhoqi derën pas vetes.
Në mbrëmje vonë tek po ndiqnim një film televiziv, ra telefoni. Im shoq mori receptorin dhe vështroi nga unë.
-Eshtë për ty, tha.
-Jam unë Luani, mos është vonë?
-S' ka problem .
-Dëgjo, se ti më fole hapur dhe unë dua të flas hapur me ty. E di si të rrëmben mendja ndonjeherë nga halli ? Po pastaj ulesh e qetësohesh e i shikon punët më mirë..
"Do të ketë kthyer mendje për divorcin, thashë me vete.
Unë vërtet jam në hall, vazhdoi,por me thënë të drejten sikur më kërkoi ca si shumë ai avokati yt.. Unë punoj në ndërtim , kupton? Sapo kam filluar punë. Para se të vija aty tek ju, kisha vajtur tek një avokat grek. Greku më kërkoi 5000 kokrra dollarë të mi zgjidhte të gjitha hallet. Bo! Bo! Thashë se më vrau, prandaj kërkova për një tjetër. Tani unë erdha aty në zyrë, ia qava hallin edhe atij zoterisë, e ai më tha se atij do i pagoja më pak. Biles më tha se po më bënte favor. Më kërkoi katër mijë." 1000 më pak, bereqavers" thashë me vete. Por pastaj.. tek po dilja nga zyra më shtoi edhe një pesëqindëshe më shumë , nuk e mora vesh përse, por domethënë vete tek 4500 dollarët. Kështu që nuk është ndonjë favor i madh.
Më erdhi keq po nuk po dija ç'ti këshilloja.
- Shikoje edhe njëherë atë variantin që të thashë..
-Cilin? Më pyeti.
- Variantin që të mos ndahesh, por të adoptohesh..
-Ashtu thua ti?
-Po..
- Mbase ke të drejtë. Mbase ke të drejtë, do mendohem.. Mbase më mirë të përpiqem ta njoh dreqin ca më shumë se të hedh tutje 5000 dollarë. S'do më ngelet gjë në xhep edhe nusen do e humbas..
Kur mbylla telefonin, im shoq më tha se dukesha e kënaqur.
-Ishte një klient i thashë, klienti im i parë. Erdhi me mendimin për tu divorcuar po pas divorcit do paguante edhe 5000 dollarë avokatit për të regulluar dokumentat e përsëri s'kishte garanci ajo punë..
-Dhe....?
-Dhe më duket se i mbusha mëndjen që të mos divorcohet. Sikur s'kishte arsye të fortë.
- Domethënë i hoqe avokatit një klient që ditën e parë të punës sate.
Unë heshta. As që më kishte shkuar mendja fare tek kjo.
- Do të kishe bërë më mirë të vazhdoje për psikologji apo për punonjëse sociale se sa për paralegal, tha ai..
Nuk desha të pranoja që im shoq kishte të drejtë por të pasnesërmen kur avokati priste të shihte klientin dhe ai su duk më, ndjeva se pikërisht ashtu do të kishte ndodhur. Një tjetër në vendin tim do të qe sjellë krejt ndryshe.
Disa muaj më vonë unë fillova punë të rregullt tek një zyrë tjetër. Natyrisht kisha mësuar mjaft nga praktika deri atë kohë, megjithatë për një gjë isha e bindur: Nuk do të ndroja natyrën time. Ndaj kur pashë që bosi im i ri kishte një mënyrë të thëni troç të gjërave klientit, mora frymë e lehtësuar. Ndryshe nga ç'kisha mësuar herën e parë kur klientit i thuhej që "s'ka gjë që s'bëhet," bosi im i ri u thoshte me plot gojën : Kjo bëhet, e kjo nuk bëhet!
Mu kujtua përkufizimi i Z. Denis" All lawyers are sharks" dhe thashë me vete se i duhej bërë një modifikim " Not all lawyers are sharks"
Madje më erdhi mirë që kisha studiuar për paralegal.
Albana M. Lifschin
15 shkurt, 2003
( botuar tek ILIRIA, 19 janar 2007)
No comments:
Post a Comment